اطلاعات دارویی پروکلرپرازین

مکانیسم اثر پروکلرپرازین دقیقا شناخته شده نیست. احتمالا مکانیسم اصلی مربوط به اثرات آنتی دوپامینرژیک دارو است که اثرات ضد سایکوز ایجاد می کند.

 اثرات ضد استفراغ پروکلرپرازین به علت اثر گذاری مستقیم پروکلرپرازین روی ناحیه CTZ می باشد و با مهار گیرنده های دوپامینی در محل باعث توقف حالت تهوع می شود. این دارو فعالیت مهار کنندگی مرکزی و محیطی بر گیرنده های آلفا آدرنرژیک, سروتونرژیک, هیستامینی و موسکارینی نیز دارد.

پروکلرپرازین اثرات متوسط آنتی کولینرژیک , اثرات خفیف تا متوسط خواب آوری و تاثیرات خارج هرمی قوی دارد. اثرات ضد استفراغ تقریبا قدرتمند نیز دارد. اثر اصلی دارو اثرات آنتی دوپامینرژیک می باشد.

• فنوتیازین ها بعد از مصرف خوراکی و عضلانی به خوبی جذب شده و وارد جریان خون می شوند.
• شروع اثربخشی پروکلرپرازین در اختلالات روانی طی 2 روز بعد از مصرف دارو می باشد هرچند اثرات بهینه معمولا زمان بیشتری نیاز دارد.
• اثرات ضد تهوع و ضد استفراغ دارو طی 30 تا 40 دقیقه بعد از مصرف قرص و طی 60 دقیقه بعد از مصرف شیاف و پس از 10 تا 20 دقیقه بعد از مصرف عضلانی ظاهر می شود. طول اثر ضد تهوع پروکلرپرازین 3 تا 4 ساعت است.
• فنوتیازین ها به خوبی در بافت ها و مایعات بدن توزیع شده و از جفت نیز می گذرند. در داخل شیر مادر هم ترشح می شوند.
• اتصال پروتئینی پروکلرپرازین بالاست و در کبد شدیدا متابولیزه شده و داروی تغییر نیافته و متابولیت ها در ادرار و مدفوع دفع می شوند.

میگرن , رادیوتراپی , شیزوفرنی , اختلالات سایکوتیک , اضطراب غیر سایکوتیک , تهوع و استفراغ شدید بعد از عمل جراحی , مصرف داروهای سیتوتوکسیک , تهوع شدید بارداری که به سایر درمان ها پاسخ کافی نداشته است

بزرگسالان

• تهوع و استفراغ شدید
• خوراکی : 5 تا 10 میلی گرم 3 تا 4 بار در روز. حداکثر دوز مجاز روزانه 40 میلی گرم .
• تزریق عضلانی: 5 تا 10 میلی گرم و در صورت نیاز هر 3 تا 4 ساعت تکرار شود. حداکثر دوز مجاز روزانه 40 میلی گرم است.
• تزریق وریدی : 2.5 تا 10 میلی گرم به صورت آهسته وریدی یا انفوزیون با سرعت کمتر از 5 میلی گرم در دقیقه. حداکثر دوز مجاز 10 میلی گرم در هر دوز و 40 میلی گرم در روز می باشد.
• مقعدی: 25 میلی گرم 2 بار در روز.

• پیشگیری از تهوع و استفراغ شدید ناشی از پی جراحی:
• تزریق عضلانی: 5 تا 10 میلی گرم 2 ساعت قبل از بی هوشی یا حین آن. در صورت نیاز طی 30 دقیفه تکرار شود. حداکثر دوز مجاز روزانه 40 میلی گرم می باشد.
• تزریق وریدی: 5 تا 10 میلی گرم وریدی آهسته یا انفوزیون وریدی 15 تا 30 دقیقه قبل از بی هوشی یا طی آن. در صورت نیاز تکرار شود. حداکثر دوز مجاز روزانه 10 میلی گرم می باشد.

• اضطراب
• خوراکی: 5 میلی گرم 3 تا 4 بار در روز. حداکثر دوز مجاز روزانه 20 میلی گرم و حداکثر طول درمان 12 هفته می باشد.

• سایکوز
• خفیف: 5 تا 10 میلی گرم به صورت خوراکی 3 تا 4 بار در روز
• متوسط تا شدید:

خوراکی: ابتدا 10 میلی گرم خوراکی 3 تا 4 بار در روز و هر 2 تا 3 روز افزایش اندکی در دوز انجام شود تا علائم بیماری کنترل شود (یا عوارض جانبی شروع شود). دوز نگهدارنده 50 تا 75 میلی گرم در روز و در برخی موارد خاص 100 تا 150 میلی گرم روزانه.

تزریقی: 10 تا 20 میلی گرم عضلانی , در صورت نیاز هر 2 تا 4 ساعت تکرار شود.

درمان طولانی مدت : 10 تا 20 میلی گرم عضلانی هر 4 تا 6 ساعت. 

• شیزوفرنی
• خفیف : 5 تا 10 میلی گرم به صورت خوراکی 3 تا 4 بار در روز
• متوسط تا شدید:

خوراکی: ابتدا 10 میلی گرم خوراکی 3 تا 4 بار در روز و هر 2 تا 3 روز افزایش اندکی در دوز انجام شود تا علائم بیماری کنترل شود ( یا عوارض جانبی شروع شود). دوز نگهدارنده 50 تا 75 میلی گرم در روز و در برخی موارد خاص 100 تا 150 میلی گرم روزانه.

تزریقی: 10 تا 20 میلی گرم عضلانی , در صورت نیاز هر 2 تا 4 ساعت تکرار شود.

درمان طولانی مدت : 10 تا 20 میلی گرم عضلانی هر 4 تا 6 ساعت.

کودکان بالای 2 سال

• تهوع و استفراغ
• خوراکی:

وزن 9 تا 13 کیلوگرم : 2.5 میلی گرم خوراکی 1 تا 2 بار در روز. حداکثر دوز مجاز روزانه 7.5 میلی گرم می باشد.

وزن 13 تا 18 کیلوگرم : 2.5 میلی گرم خوراکی 2 تا 3 بار در روز. حداکثر دوز مجاز روزانه 10 میلی گرم می باشد.

وزن 18 تا 39 کیلوگرم : 2.5 میلی گرم خوراکی 3 بار در روز یا 5 میلی گرم 2 بار در روز. حداکثر دوز مجاز روزانه 15 میلی گرم می باشد.

• تزریقی: تک دوز 0.132 میلی گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن به صورت عضلانی.

• شیزوفرنی

2 تا 12 سال :

• خوراکی: شروع 2.5 میلی گرم 2 تا 3 بار در روز. حداکثر دوز مجاز روزانه در کودکان 2 تا 5 سال 20 میلی گرم و در 6 تا 12 سال 25 میلی گرم می باشد.
• تزریقی: تک دوز 0.132 میلی گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن به صورت عضلانی.

کما , کودکان زیر 2 سال , حساسیت مفرط به این دارو , عدم هوشیاری , کودکان با وزن کمتر از 9 کیلو

اختلالات جنسی , آسم , تشنج , تاری دید , ادم محیطی , واکنش های آنافیلاکتیک , افزایش وزن , آنمی آپلاستیک , آگرانولوسیتوز , افزایش اشتها , احتقان بینی , خواب آلودگی , واکنش های خارج هرمی , گالاکتوره , لکوپنی , درماتیت اکسفولیاتیو , ترومبوسایتوپنی , قرمزی , دیسکینزی , یرقان کلستاتیک , ژنیکوماستی , خشکی دهان و بینی , دیستونی , آمنوره , ضعف عضلات , لکوسیتوز , افزایش بزاق , آکاتیزیا , سندرم نورولپتیک بدخیم , اختلال در تشخیص مزه , علائم شبه پارکینسون , درماتیت تماسی , پان سایتوپنی , کاهش فشارخون طی تزریق

ترتینوئین , سیزاپراید , سدیم اکسی بات , نیلوتینیب , هالوپریدول , افاویرنز , بوپرنورفین , میفه پریستون , ایوابرادین , اسپارفلوکساسین , وندتانیب , سافینامید , دولاسترون , اینداپامید , دوفتیلید , بپریدیل , دفروکسامین , گرپافلوکساسین , هالوفانترین , گلیکوپیرونیوم توسیلات , آمینولوولینیک اسید موضعی , بنزهیدروکدون/استامینوفن

• افزایش فاصله QT و افزایش احتمال آریتمی بطنی در مصرف همزمان با : آمیودارون، آناگریلاید ، سیزاپراید، سیتالوپرام، افاویرنز، فینگولیمود، هالوپریدول، ایوابرادین، مسوریدازین، میفپریستون، نیلوتینیب
• بوپرنورفین : افزایش ریسک اوردوز با بوپرنورفین، دپرسیون تنفسی شدید، کما و مرگ
• کاهش آستانه تشنج و افزایش ریسک تشنج در مصرف همزمان با : بوپروپیون
• الکل: اثرات تضعیف کننده اعصاب مرکزی تشدید می شود و کاهش فشار خون نیز ممکن است روی دهد.
• ضد تشنج ها ( فنی توئین): کاهش آستانه تشنج توسط پروکلرپرازین و کاهش اثر بخشی ضد تشنج ها. افزایش سمیت فنی توئین به علت تداخل با متابولیسم آن.

• دربیماران مسن مبتلا به سایکوز مرتبط با دمانس, داروهای ضد سایکوز ریسک مرگ و میر را افزایش می دهند. بنابراین پروکلرپرازین در درمان این بیماران جایگاهی ندارد.
• مجموعه ای از علائم بالقوه کشنده که به سندرم بدخیم نورولپتیک ربط داده می شود در ارتباط با داروهای ضد سایکوز گزارش شده است. علائم بالینی این سندرم بدخیم عبارتند از : سختی عضلانی, تغییرات خلقی و شواهد ناپایداری اتونومیک ( ضربان قلب یا فشارخون نامنظم, تاکیکاردی, دیافورز و نامنظمی ضربان قلب). مدیریت این سندرم با قطع سریع داروی ایجاد کننده و درمان علامتی علائم سندرم و علائم قطع دارو می باشد. در خصوص دارو درمانی جهت درمان این بیماری, اتفاق نظر وجود ندارد.
• پروکلرپرازین در درمان بیماران با سن کمتر از 2 سال توصیه نمی شود.
• در صورت ایجاد افت فشارخون, نبایستی اپی نفرین استفاده شود چراکه اثرات آن توسط پروکلرپرازین مسدود و حتی گاهی برعکس می شود. در صورت نیاز به یک داروی وازوپرسور, نوراپی نفرین باید استفاده شود. افت شدید فشارخون ممکن است در مصرف فنوتیازین ها, در بیماران مبتلا به اختلالات میترال یا فئوکروموسیتوما ایجاد شود.
• ترکیبات حاوی پروکلرپرازین با کاهش آستانه تشنج ممکن است در افراد مستعد باعث ایجاد تشنج شود. بنابراین در این افراد باید با احتیاط تجویز شود و در بیماران مصرف کننده داروی ضد تشنج, دوز داروی ضدتشنج باید افزایش یابد.
• در بیماران مبتلا به افسردگی با احتیاط مصرف شود.
• در افراد مسن تر از 65 سال احتمال افزایش عوارض جانبی وجود دارد.
• از آن جایی که مصرف پروکلرپرازین می تواند باعث خواب آلودگی و کاهش هوشیاری شود, بهتر است تا مشخص شدن اثرات دارو از رانندگی و انجام فعالیت های دقیق خودداری شود.
• در مطالعات بالینی, وقوع لکوپنی, نوتروپنی و آگرانولوسیتوز گزارش شده است.
• در مصرف فرم تزریقی دارو, احتمال افزایش فاصله QT در الکتروکاردیوگرام و بروز آریتمی های شدید وجود دارد.

• برای اطمینان از بی خطر بودن دارو, در صورت وجود هرکدام از موارد زیر قبل از مصرف دارو با پزشک مشورت شود:

برای همه بیماران: سابقه آلرژی به پروکلرپرازین یا ترکیبات آن و علائمی که ایجاد شده است (راش پوستی, کهیر, خارش, اشکال در تنفس, سرفه, ادم صورت و زبان) , ابتلا به سندرم ری, خواب آلودگی شدید بیمار, مصرف الکل یا داروهای کاهنده هوشیاری در فاصله کم از مصرف پروکلرپرازین.

کودکان: سابقه جراحی اخیر, سن زیر 2 سال (منع مصرف دارو), وزن کمتر از 9 کیلوگرم.  

• در صورت وجود بیماری های زیرقبل از مصرف دارو با پزشک مشورت شود:

مشکلات خونی, بیماری های مغز استخوان, مشکلات مغزی, کبدی و کاهش تعداد سلول های خونی.

• موارد زیر با پزشک مطرح شود :

احتمال ایجاد سندرم نورولپتیک بدخیم با علائم تب, کرامپ و سفتی عضلات, سرگیجه, سردرد شدید, گیجی, اختلال تفکر, تپش قلب و تعریق شدید وجود دارد.

به علت احتمال افت هوشیاری, از رانندگی و انجام کارهای دقیق خودداری شود.

احتمال کاهش تعداد گلبول های سفید خون وجود دارد بنابراین هرگونه علامت عفونت شامل تب, زخم دهان و لرز باید به پزشک گزارش شود.

عملکرد خونی باید به صورت مداوم بررسی شود.

به علت گذر داروی پروکلرپرازین از جفت و ترشح آن در شیر مصرف دارو در دوران بارداری و شیردهی تنها با نظارت پزشک و با در نظر گرفتن منفعت و ضرر برای جنین انجام شود.

در صورت فراموش کردن یک دوز، دارو باید بلافاصله استفاده شود ولی اگر تا دوز بعدی زمان زیادی باقی نیست از دوز فراموش شده صرف نظر شده و برنامه عادی مصرف دارو ادامه یابد و دوز دارو 2 برابر نشود.

C ( داروهای گروه C فقط باید با تجویز پزشک مورد مصرف قرار بگیرد. خطرات ناشی از مصرف این گروه از داروها هنوز رد نشده است و یا اینکه مطالعات انسانی انجام نشده است و پزشک زمانی که احساس کند فواید مصرف این گروه از داروها از مضرات احتمالی آن بسیار بیشتر است و مصرف آن برای بیمار ضروری است تجویز انجام می‌دهد. )

پرفنازین , دومپریدون , مزوریدازین , فلوفنازین , کلرپرومازین , دروپریدول , تری فلوپرومازین