● سرطان کبد سرطانی است که در کبد ایجاد می‌شود. کبد بزرگ‌ترین اندام داخلی است و چندین عملکرد حیاتی برای کمک به بدن را برای دفع مواد زائد، جذب مواد مغذی و التیام زخم‌ها انجام می‌دهد.
● کبد در قسمت سمت راست بالای شکم، درست زیر دنده‌ها قرار دارد. این ماده مسئول تولید صفرا است، ماده‌ای که در هضم چربی‌ها، ویتامین‌ها و سایر مواد مغذی کمک می‌کند.
● این اندام حیاتی همچنین مواد مغذی مانند گلوکز را ذخیره می‌کند تا در مواقعی که غذا نمی‌خورید، بدن دارای مواد لازم باشد. همچنین داروها و سموم را تجزیه می‌کند.
● زمانی که سرطان در کبد ایجاد می‌شود، سلول‌های کبدی را از بین می‌برد و در عملکرد کبد به شکل مورد انتظار اختلال ایجاد می‌کند.
● سرطان کبد به طور کلی به عنوان اولیه یا ثانویه طبقه بندی می‌شود. سرطان اولیه کبد از سلول‌های کبد شروع می‌شود. سرطان ثانویه کبد زمانی ایجاد می‌شود که سلول‌های سرطانی از اندام دیگری به کبد گسترش یافته یا متاستاز می‌دهند.
● برخلاف سایر سلول‌های بدن، سلول‌های سرطانی می‌توانند از محل اولیه یا محل شروع سرطان جدا شوند.
● سلول‌ها می‌توانند از طریق جریان خون یا سیستم لنفاوی به مناطق دیگر بدنتان بروند. هنگامی که آنها به اندام‌ها یا بافت‌های دیگر می‌رسند، می‌توانند در آنجا شروع به رشد کنند.
● این مقاله بر روی سرطان اولیه کبد تمرکز دارد، به این معنی که سرطان در سلول‌های کبد شما شروع شده است.
انواع سرطان کبد
● انواع مختلفی از سرطان اولیه کبد وجود دارد. هر کدام مربوط به بخش متفاوتی از کبد یا نوع سلول کبدی است که تحت تأثیر قرار گرفته است. سرطان اولیه کبد می‌تواند به عنوان یک توده منفرد در کبد یا می‌تواند همزمان در بسیاری از نقاط کبد شروع شود.
● انواع اصلی سرطان اولیه کبد عبارتند از:
کارسینوم سلول‌های کبد
● کارسینوم هپاتوسلولار (HCC) که به عنوان هپاتوم نیز شناخته می‌شود، شایع‌ترین نوع سرطان کبد است. حدود 85 تا 90 درصد سرطان‌های اولیه کبد از نوع HCC هستند. این وضعیت در سلول‌های اصلی تشکیل دهنده کبد ایجاد می‌شود.
● HCC در افرادی که هپاتیت طولانی مدت (مزمن) یا سیروز دارند، بسیار بیشتر است. سیروز یک شکل جدی از آسیب کبدی است که معمولاً ناشی از موارد زیر است:
- ○ عفونت هپاتیت B یا C
- ○ استفاده طولانی مدت و سنگین الکل
- ○ بیماری کبد چرب غیر الکلی
کلانژیوکارسینوما
● کلانژیوکارسینوما که بیشتر به عنوان سرطان مجرای صفراوی شناخته می‌شود، در مجاری صفراوی کوچک و لوله مانند در کبد ایجاد می‌شود. این مجاری، صفرا را به کیسه صفرا می‌برند تا به هضم غذا کمک کنند.
● هنگامی که سرطان در بخش مجاری داخل کبد شروع شود، سرطان مجرای صفراوی داخل کبدی نامیده می‌شود. هنگامی که سرطان در قسمت مجاری خارج از کبد شروع شود، سرطان مجرای صفراوی خارج کبدی نامیده می‌شود.
● سرطان مجرای صفراوی نادر است.
آنژیوسارکوم کبدی
● آنژیوسارکوم کبدی شکل بسیار نادری از سرطان کبد است که در رگ‌های خونی کبد شروع می‌شود. این نوع سرطان بسیار سریع پیشرفت می‌کند، بنابراین معمولاً در مراحل پیشرفته‌تری تشخیص داده می‌شود.
هپاتوبلاستوم
● هپاتوبلاستوم یک نوع بسیار نادر از سرطان کبد است. تقریباً همیشه در کودکان، به‌ویژه کودکان زیر 3 سال یافت می‌شود.
● با جراحی و شیمی درمانی، هپاتوبلاستوما را می‌توان در حدود 70 درصد درمان کرد.
علائم سرطان کبد
● بسیاری از افراد در مراحل اولیه سرطان اولیه کبد علائمی را تجربه نمی‌کنند. هنگامی که علائم ظاهر می‌شوند، ممکن است شامل موارد زیر باشند:
- ○ ناراحتی، درد و حساسیت شکمی، به ویژه در قسمت بالای شکم
- ○ زرد شدن پوست و سفیدی چشم که به آن یرقان می‌گویند
- ○ مدفوع رنگ پریده، گچی و ادرار تیره
- ○ حالت تهوع
- ○ استفراغ
- ○ از دست دادن اشتها
- ○ وقتی غذا می‌خورید به طور غیرعادی سریع احساس سیری می‌کنید
- ○ کبودی یا خونریزی به راحتی
- ○ ضعف
- ○ خستگی
- ○ تب
- ○ کاهش وزن غیر قابل توضیح
علل و عوامل خطر سرطان کبد چیست؟
● پزشکان هنوز علت دقیق را نمی‌دانند. با این حال، عوامل خاصی وجود دارند که خطر ابتلا به سرطان کبد را افزایش می‌دهند:
○ سن. سرطان کبد در افراد مسن شایع‌تر است.
○ نژاد و قومیت. در ایالات متحده، سرطان کبد در سرخ‌پوستان آمریکایی و بومیان آلاسکا شایع‌تر است. در افراد سفیدپوست کمتر دیده می‌شود.
○ مصرف زیاد الکل. نوشیدن زیاد الکل طی سالیان متمادی خطر ابتلا به سرطان کبد را افزایش می‌دهد.
○ سیگار کشیدن. کشیدن سیگار خطر ابتلا به سرطان کبد را افزایش می‌دهد.
○ قرار گرفتن در معرض آفلاتوکسین. آفلاتوکسین یک ماده سمی است که توسط نوعی کپک تولید می‌شود که می‌تواند روی بادام زمینی، غلات و ذرت رشد کند. در ایالات متحده، قوانین مربوط به مواد غذایی، قرار گرفتن در معرض گسترده آفلاتوکسین را محدود می‌کند. قرار گرفتن در معرض ممکن است در مناطق دیگر بیشتر باشد.
○ استفاده از استروئید آنابولیک. استفاده طولانی مدت از استروئیدهای آنابولیک که نوعی تستوسترون مصنوعی هستند، خطر ابتلا به سرطان کبد را افزایش می‌دهد.
شرایط مرتبط با سرطان کبد
- ● هپاتیت. عفونت طولانی مدت هپاتیت B یا C می‌تواند به شدت به کبد شما آسیب برساند.
- ○ هپاتیت از فردی به فرد دیگر از طریق تماس مستقیم با مایعات بدن فرد مبتلا به عفونت مانند خون یا مایع منی منتقل می‌شود.
- ○ همچنین ممکن است در حین زایمان از والدین مادرزادی به فرزندشان منتقل شود.
- ○ با استفاده از کاندوم در حین رابطه جنسی می‌توانید خطر ابتلا به هپاتیت B و C را کاهش دهید.
- ○ همچنین واکسنی وجود دارد که می‌تواند از شما در برابر هپاتیت B محافظت کند.
- ● سیروز. سیروز نوعی آسیب کبدی است که در آن بافت سالم با بافت اسکار جایگزین می‌شود.
- ○ یک کبد زخمی نمی‌تواند به درستی کار کند و در نهایت ممکن است منجر به عوارضی از جمله سرطان کبد شود.
- ○ مصرف طولانی مدت الکل و هپاتیت C شایع‌ترین علل سیروز در ایالات متحده است.
- ○ اکثر افراد مبتلا به سرطان کبد در ایالات متحده قبل از ابتلا به سرطان کبد سیروز دارند.
- ● دیابت نوع 2. دیابت نوع 2 ممکن است خطر ابتلا به سرطان کبد را افزایش دهد، به خصوص زمانی که سایر عوامل خطر وجود داشته باشند.
- ● شرایط مرتبط با چاقی. چاقی با سندرم متابولیک و بیماری کبد چرب غیر الکلی مرتبط است که از عوامل خطر سرطان کبد هستند.
شرایط ژنتیکی
● تعدادی از شرایط ارثی نادر خطر ابتلا به سرطان کبد را افزایش می‌دهند، از جمله:
- ○ کمبود آلفا 1 آنتی تریپسین
- ○ بیماری‌های ذخیره گلیکوژن
- ○ هموکروماتوز ارثی
- ○ پورفیری پوستی تاردا
- ○ تیروزینمی
- ○ بیماری ویلسون
سرطان کبد چگونه تشخیص داده می‌شود؟
● برای تشخیص سرطان کبد، پزشک از شما در مورد سابقه پزشکی و انجام یک معاینه فیزیکی شروع می‌کند. اگر سابقه مصرف طولانی مدت و سنگین الکل یا عفونت طولانی مدت هپاتیت B یا C دارید، حتماً به پزشک خود اطلاع دهید.
● تست‌ها و روش‌های تشخیصی سرطان کبد عبارتند از:
○ تست‌های عملکرد کبد. این آزمایش‌ها به پزشک کمک می‌کند تا با اندازه گیری سطح پروتئین‌ها، آنزیم‌های کبدی و بیلی روبین در خون، سلامت کبد شما را تعیین کند.
○ تست آلفا فتوپروتئین (AFP). وجود AFP در خون شما می‌تواند نشانه سرطان کبد باشد. این پروتئین معمولاً فقط در کبد و کیسه زرده جنین در حال رشد تولید می‌شود. تولید AFP معمولاً پس از تولد متوقف می‌شود.
○ تست‌های تصویربرداری. سونوگرافی شکم، سی تی اسکن یا اسکن MRI تصاویر دقیقی از کبد و سایر اندام‌های شکم شما ایجاد می‌کند. آنها می‌توانند به پزشک شما کمک کنند تا مشخص کند تومور کجا در حال توسعه است، اندازه آن را تعیین کند و ارزیابی کند که آیا سرطان به سایر اندام‌ها گسترش یافته است یا خیر.
بیوپسی کبد
● یکی دیگر از تست‌های تشخیصی موجود بیوپسی کبد است. اگر پزشک نتایج آزمایشات دیگر را بررسی کرده باشد و علت وضعیتتان هنوز نامشخص باشد، ممکن است نیاز به بیوپسی باشد.
● بیوپسی کبد شامل برداشتن یک قطعه کوچک از بافت کبد است. اغلب با استفاده از بیهوشی برای جلوگیری از احساس درد در طول عمل انجام می‌شود.
● چندین روش مختلف بیوپسی کبد وجود دارد. پزشک موردی را که برایتان مناسب است انتخاب می‌کند.
○ بیوپسی سوزنی. در طول این روش، پزشک یک سوزن نازک را از طریق شکم و وارد کبد می‌کند تا از بافت کبد نمونه بردارد. پزشک ممکن است از سونوگرافی یا تصویربرداری‌های دیگر برای دیدن محل جمع‌آوری نمونه استفاده کند. سپس نمونه زیر میکروسکوپ برای علائم سرطان بررسی می‌شود.
○ بیوپسی لاپاراسکوپی. این آزمایش با استفاده از یک لاپاراسکوپ انجام می‌شود که یک لوله نازک و انعطاف‌پذیر به دوربین متصل است. لاپاراسکوپ از طریق یک برش کوچک در شکم وارد می‌شود. دوربین به پزشک اجازه می‌دهد تا ببیند کبد چگونه به نظر می‌رسد و بیوپسی دقیق‌تری انجام دهد.
○ بیوپسی جراحی. جراحی می‌تواند به پزشک اجازه دهد تا در صورت نیاز، نمونه تومور را بردارد یا تومور را به طور کامل حذف کند. در برخی موارد، از جراحی شکمی به نام لاپاراتومی برای بررسی چندین ناحیه داخل شکم استفاده می‌شود.
● اگر سرطان کبد پیدا شود، پزشک مرحله سرطان را تعیین می‌کند. مرحله بندی، شدت یا وسعت سرطان را توصیف می‌کند. این کار می‌تواند به پزشک کمک کند تا گزینه‌های درمانی و چشم انداز شما را تعیین کند.
● مرحله 4 پیشرفته‌ترین مرحله سرطان کبد است.
غربالگری سرطان کبد
● اگر به دلیل شرایط سلامتی خاص در معرض خطر ابتلا به سرطان کبد هستید، ممکن است پزشک غربالگری منظم را توصیه کند.
● سرطان کبد در مراحل اولیه علائم قابل توجهی ایجاد نمی‌کند. غربالگری به معنای آزمایش سرطان قبل از بروز علائم است.
● افراد مبتلا به سرطان کبد زمانی که سرطانشان در مراحل اولیه تشخیص داده شود، نتایج بهتری خواهند داشت. زمانی که سرطان قبل از اینکه فرصت انتشار پیدا کند، تشخیص داده شود، درمان به طور کلی ساده‌تر است.
● کارشناسان غربالگری منظم سرطان کبد را برای افراد مبتلا به شرایط خاص توصیه می‌کنند، از جمله:
- ○ سیروز
- ○ عفونت طولانی مدت هپاتیت C
- ○ بیماری کبد چرب غیر الکلی
● برای افراد مبتلا به این شرایط، متخصصان، غربالگری سرطان کبد را هر 6 ماه یکبار توصیه می‌کنند. پزشک جدول زمانی غربالگری مناسب را برایتان انتخاب می‌کند.
● تست‌های غربالگری می‌توانند شامل موارد زیر باشند:
- ○ تصویربرداری سونوگرافی
- ○ آزمایش خون برای تشخیص AFP
سرطان کبد چگونه درمان می‌شود؟
● درمان‌های مختلفی برای سرطان کبد وجود دارد. پزشک شما هنگام توصیه یک برنامه درمانی چندین فاکتور را در نظر می‌گیرد. این شامل:
- ○ تعداد، اندازه و محل تومورها در کبد
- ○ کبد چقدر خوب کار می‌کند
- ○ آیا سیروز وجود دارد
- ○ آیا سرطان به اندام‌های دیگر گسترش یافته است
● درمان‌های سرطان کبد عبارتند از:
هپاتکتومی جزئی
● هپاتکتومی جزئی برای برداشتن بخشی از کبد انجام می‌شود. این جراحی معمولاً فقط برای سرطان کبد در مراحل اولیه استفاده می‌شود. با گذشت زمان، بافت سالم باقی مانده دوباره رشد کرده و جایگزین قسمت از دست رفته می‌شود.
پیوند کبد
● پیوند کبد شامل جایگزینی کل کبد با یک کبد سالم از یک اهدا کننده مناسب است. اگر سرطان به اندام‌های دیگر سرایت نکرده باشد، پیوند ممکن است در نظر گرفته شود.
● پس از پیوند از داروهایی استفاده خواهید کرد تا از پس زدن کبد جدید توسط بدن جلوگیری شود.
ابلیشن
● ابلیشن شامل استفاده از گرما، خنک کننده یا تزریق اتانول برای از بین بردن سلول‌های سرطانی است. معمولاً با استفاده از بی‌حسی موضعی انجام می‌شود. این ناحیه را بی حس می‌کند تا از احساس درد جلوگیری کند.
● ابلیشن می‌تواند به افرادی که کاندید عمل جراحی یا پیوند نیستند کمک کند.
پرتو درمانی
● پرتودرمانی از پرتوهای پرانرژی برای از بین بردن سلول‌های سرطانی استفاده می‌کند. می‌تواند توسط تابش پرتو خارجی یا داخلی انجام شود.
● در تابش پرتو خارجی، تابش به قسمت‌هایی از بدن که سرطان در آن قرار دارد، تابیده می‌شود. تابش داخلی شامل وارد کردن مقدار کمی از مواد رادیواکتیو به طور مستقیم در یا نزدیک محل سرطان است.
درمان هدفمند
● در درمان هدفمند از داروهایی استفاده می‌شود که برای کاهش رشد تومور و تأمین خون طراحی شده‌اند. در مقایسه با شیمی درمانی یا پرتودرمانی، این داروها فقط برای درمان سلول‌های سرطانی تنظیم شده‌اند. این بدان معنی است که سلول‌های سالم می‌توانند از آسیب در امان باشند.
● با این حال، این داروها هنوز هم می‌توانند عوارض جانبی جدی ایجاد کنند.
● درمان هدفمند می‌تواند برای افرادی که کاندید هپاتکتومی یا پیوند کبد نیستند مفید باشد. داروهای این نوع شامل مهارکننده‌های تیروزین کیناز (TKIs)، مانند:
- ○ کابوزانتینیب
- ○ لنواتینیب
- ○ رگورافنیب
- ○ سورافنیب
آمبولیزاسیون، کموامبولیزاسیون و رادیوآمبولیزاسیون
● روش آمبولیزاسیون برای کاهش خون رسانی به تومورهای کبدی استفاده می‌شود. پزشک ذرات کوچکی را برای ایجاد انسداد جزئی در شریان کبدی وارد می‌کند. این کار باعث کاهش جریان خون به تومور می‌شود. رگ خونی دیگری به نام ورید باب به تغذیه بافت سالم کبد ادامه می‌دهد.
● در کموامبولیزاسیون، پزشک داروهای شیمی‌درمانی را قبل از تزریق ذرات مسدودکننده به شریان کبدی تزریق می‌کند. این کار داروهای شیمی درمانی را مستقیماً به داخل تومور می‌فرستد. انسداد باعث کاهش جریان خون به تومور می‌شود.
● رادیوامبولیزاسیون ترکیبی از پرتودرمانی و آمبولیزاسیون است. این کار شامل تزریق دانه‌های رادیواکتیو کوچک به شریان کبدی است. این درمان جریان خون به تومور را کاهش می‌دهد و پرتودرمانی را به ناحیه مستقیم تومور ارائه می‌دهد.
شیمی درمانی
● شیمی درمانی یک شکل قوی از درمان دارویی است که سلول‌های سرطانی را از بین می‌برد. داروها معمولاً به صورت داخل وریدی یا از طریق ورید تزریق می‌شوند. در بیشتر موارد، می‌توان شیمی درمانی را به عنوان یک درمان سرپایی دریافت کرد.
● شیمی درمانی زمانی که سایر درمان‌ها مناسب نباشند یا به خوبی کار نکنند، تجویز می‌شود. از آنجا که شیمی درمانی بر سلول‌های سالم بدن تأثیر می‌گذارد، نه فقط سلول‌های سرطانی، عوارض جانبی زیادی دارد.
ایمونوتراپی
● ایمونوتراپی با استفاده از سیستم ایمنی بدن تان سرطان را درمان می‌کند. درمان با داروهای ایمونوتراپی می‌تواند به بدن کمک کند تا سلول‌های سرطانی را شناسایی و از بین ببرد. مانند سایر درمان‌های سرطان، عوارض جانبی جدی در آن شایع است.
چگونه می‌توان از سرطان کبد پیشگیری کرد؟
● همیشه نمی‌توان از سرطان کبد پیشگیری کرد. با این حال، می‌توانید با انجام اقداماتی برای محافظت از سلامت کبد خود، خطر ابتلا به سرطان کبد را کاهش دهید.
دریافت واکسن هپاتیت B
● واکسن هپاتیت B برای همه کودکان واجد شرایط توصیه می‌شود. بزرگسالانی که در معرض خطر بالای عفونت هستند نیز باید واکسینه شوند.
● این واکسن شامل افرادی هم که از مواد مخدر غیرقانونی مانند هروئین، کراک کوکائین و متامفتامین کریستال استفاده می‌کنند، می‌شود.
● واکسیناسیون معمولاً در سه تزریق در یک دوره 6 ماهه انجام می‌شود.
انجام اقدامات لازم برای پیشگیری از هپاتیت C
● هیچ واکسنی برای هپاتیت C وجود ندارد، اما چندین راه برای کاهش خطر ابتلا به عفونت وجود دارد:
○ از کاندوم استفاده کنید. می‌توانید خطر ابتلا به هپاتیت را با استفاده از کاندوم در هر بار رابطه جنسی کاهش دهید. اگر شما و همسرتان به توقف استفاده از کاندوم فکر می‌کنید، ابتدا در مورد آزمایش هپاتیت و سایر عفونت‌های مقاربتی (STI) با پزشک صحبت کنید.
○ از خطر هپاتیت مرتبط با مصرف مواد مخدر آگاه باشید. خطر ابتلا به عفونت هپاتیت C در بین افرادی که داروهای مخدر تزریق می‌کنند وجود دارد. برای کاهش خطر هپاتیت، کسانی که از این داروها استفاده می‌کنند باید هر بار از تجهیزات جدید و استریل (مانند سوزن) استفاده کنند. مهم است که سوزن یا سایر تجهیزات را با دیگران به اشتراک نگذارید. بهترین راه برای جلوگیری از عفونت هپاتیت قطع تزریق است.
○ در مورد خال‌کوبی و سوراخ کردن احتیاط کنید. برای سوراخ کردن یا خال‌کوبی به یک مکان قابل اعتماد بروید. اقدامات استریل و ایمن بسیار مهم هستند، بنابراین بهتر است مطمئن شوید که به جایی می‌روید که کنترل عفونت را جدی می‌گیرد.
● همه انواع هپاتیت قابل درمان هستند و گاهی اوقات هپاتیت C هم قابل درمان است. اگر آزمایش هپاتیتتان مثبت بود، با پزشک در مورد گزینه‌های درمانی صحبت کنید.
خطر ابتلا به سیروز را کاهش دهید
● تغییراتی که می‌توانید برای کاهش خطر ابتلا به سیروز ایجاد کنید شامل موارد زیر است:
اگر الکل می‌نوشید، در حد اعتدال بنوشید
● محدود کردن مقدار الکل می‌تواند به جلوگیری از آسیب کبد کمک کند. به دلیل تفاوت‌هایی که در نحوه پردازش الکل در بدن وجود دارد، دستورالعمل نوشیدن بر اساس جنسیت متفاوت است:
- ○ زنان: حداکثر یک نوشیدنی الکلی در روز
- ○ مردان: حداکثر دو نوشیدنی الکلی در روز
برای درمان چاقی اقدامات لازم را انجام دهید
● چاقی خطر ابتلا به سرطان کبد را افزایش می‌دهد. چاقی با خطر بالای بیماری کبد چرب غیر الکلی مرتبط است که می‌تواند منجر به سیروز شود.
● صحبت با پزشک راه خوبی برای تعیین تغییر سبک زندگی یا سایر درمان‌های چاقی است.
یک سبک زندگی سالم داشته باشید
● سطوح بالاتر فعالیت بدنی ممکن است خطر ابتلا به سرطان کبد را کاهش دهد. ورزش منظم می‌تواند سلامت عمومی را بهبود بخشد.
● خوردن یک رژیم غذایی متعادل برای پیشگیری از سرطان مهم است. اطمینان حاصل کنید که پروتئین بدون چربی، غلات کامل و سبزیجات را در وعده‌های غذایی خود بگنجانید.
● اگر اضافه وزن یا چاقی برایتان نگران کننده است، با یک پزشک یا متخصص تغذیه در مورد ایجاد یک برنامه غذایی برای کاهش وزن سالم صحبت کنید.
زندگی با سرطان کبد
● سرطان کبد اغلب قابل درمان است. حتماً در مورد علائم جدید یا نگران کننده و همچنین عوارض جانبی درمانی که ممکن است بر شما تأثیر بگذارند، با پزشک صحبت کنید. پزشک ممکن است بتواند درمانتان را تنظیم کند و به شما کمک کند تا احساس راحتی بیشتری داشته باشید.
درج نظر