● سندروم تخمدان پلی کیستیک (Polycystic Ovary Syndrome) یا به اختصار PCOS، از جمله بیماری‌های شایع میان بانوان به شمار می‌رود که می‌تواند روی عملکرد طبیعی تخمدان زنان تاثیر بگذارد. این بیماری به وضعیتی اشاره دارد که در آن میزان ترشح آندروژن در بدن زنان از حالت طبیعی و تعادل خارج می‌شود.
● در این شرایط درون تخمدان زنان کیست‌های کوچک متعددی رشد می‌کنند که می‌توانند مشکلات مختلفی را به بار آورند. از جمله نامنظم شدن دوره‌های پریودی که یکی از بارزترین نشانه‌های این سندروم در زنان است. در ادامه این مطلب بیشتر درباره این بیماری و علل بروز آن صحبت می‌کنیم.
سندروم تخمدان پلی کیستیک چیست؟
● سندروم تخمدان پلی کیستیک یا PCOS، شرایطی است که در آن تعادل هورمون‌های زنانه به هم می‌ریزد. می‌توان گفت بانوانی که به این بیماری مبتلا می‌شوند بیشتر از حالت طبیعی هورمون‌های مردانه در بدنشان تولید می‌شود.
● هورمون آندروژن در واقع یک هورمون مردانه است که در مقادیر کم در بدن زنان نیز ترشح می‌شود. اما به دلایلی ممکن است میزان ترشح آن در بدن زنان افزایش پیدا کند.
● بیایید عملکرد تخمدان زنان را کمی بیشتر بررسی کنیم. زمانی که یک تخمک بالغ از تخمدان آزاد می‌شود اصطلاحا می‌گوییم عمل تخمک‌گذاری اتفاق افتاده است. این تخمک آزاد شده قابلیت این را دارد که با یک اسپرم مرد بارور شود. در صورت عدم بارور شدن، تخمک در دوره قاعدگی از بدن خارج می‌شود.
● گاهی ممکن است بدن برخی از بانوان هورمون‌های کافی برای تخمک‌گذاری تولید نکند. اگر تخمک‌گذاری اتفاق نیفتد، به دنبال آن کیست‌های کوچکی به وجود می‌آیند. این کیست‌ها می‌توانند باعث تولید آندروژن در بدن شوند.
● معمولا زنانی که سطح آندروژن بالایی در بدن دارند به سندروم تخمدان پلی کیستیک مبتلا می‌شوند. این سندروم بیشتر در سنین ۱۵ تا ۴۴ سالگی بروز می‌کند. ممکن است بسیاری از زنان دچار این بیماری باشند اما از آن مطلع نباشند. این وضعیت می‌تواند سبب نامنظم شدن دوره‌های قاعدگی شده و همچنین احتمال بارداری را برای برخی از بانوان کم کند. البته این موارد تنها بخشی از عوارض سندروم پلی کیستیک هستند که در بخش‌های آتی بیشتر با آن‌ها آشنا می‌شویم.
علت سندروم تخمدان پلی کیستیک چیست؟
● پزشکان به طور کاملا دقیق به علت بروز سندروم تخمدان پلی کیستیک پی نبرده‌اند. اما همگی آن‌ها بر این باور هستند که افزایش سطح هورمون‌های مردانه در بدن زنان در تولید هورمون‌های زنانه اختلال ایجاد کرده و مانع از تخمک‌گذاری طبیعی می‌شود.
● اما در ادامه به چند عامل رایجی که می‌توانند باعث بروز سندروم تخمدان پلی کیستیک در بانوان شوند اشاره می‌کنیم.
ژنتیک
● یکی از دلایلی که ممکن است باعث بروز این سندروم در دختران شود، ژنتیک آن‌هاست. در برخی از خانواده‌ها شایع است که هم مادر و هم دختر و یا چند خواهر به این سندروم مبتلا می‌شوند. ژنتیک در این مورد می‌تواند تا حدودی تاثیرگذار باشد.
مقاومت به انسولین
● آمارها حاکی از آن است که چیزی حدود ۷۰ درصد از بانوان مبتلا به سندروم تخمدان پلی کیستیک، مقاومت به انسولین دارند. انسولین هورمونی است که می‌تواند سطح قند را در بدن کنترل کند. مقاومت بدن در برابر انسولین یعنی سلول‌های بدن قادر به استفاده درست از انسولین نیستند. وقتی سلول‌ها نتوانند به درستی از انسولین استفاده کنند، تقاضای بدن برای انسولین افزایش پیدا می‌کند.
● پانکراس که وظیفه تولید انسولین را برعهده دارد برای جبران، انسولین بیشتری تولید می‌کند. این انسولین اضافی باعث تحریک تخمدان‌ها می‌شود تا هورمون‌های مردانه بیشتری تولید کنند. یکی از عواملی که می‌تواند مقاومت بدن به انسولین را افزایش دهد، چاقی و اضافه وزن شدید است. بنابراین سعی کنید وزن خود را در حالت نرمال و طبیعی نگه دارید.
التهاب
● مطالعات، تحقیقات و بررسی‌های انجام شده به این موضوع اشاره دارند که افزایش سطح آندروژن با میزان التهاب در بدن ارتباط مستقیمی دارند. اضافه وزن و چاقی نیز می‌تواند عامل بروز التهاب در بدن باشد. به دنبال افزایش التهاب در بدن، احتمال بروز سندروم تخمدان پلی کیستیک در زنان افزایش پیدا می‌کند.
علائم سندروم تخمدان پلی کیستیک
● علائم سندروم تخمدان پلی کیستیک در هر فردی می‌تواند متفاوت باشد. گاه برخی افراد این بیماری را سریع تشخیص می‌دهند و گاه نیز علائم آن تا مدت‌ها بروز نمی‌کند.
● از مهم‌ترین علائم سندروم تخمدان پلی کیستیک عبارتند از:
○ اختلال در پریود: ممکن است پریود نشوید، دیر پریود شوید و یا پریود شما بسیار سبک باشد. به طور کلی هر نوع بی‌نظمی در پریود می‌تواند نشان دهنده بروز این سندروم باشد.
○ خونریزی شدید: گاه نیز پریودهای سنگین و خونریزی‌های شدید می‌تواند نشان دهنده سندروم تخمدان پلی کیستیک باشد.
○ افزایش موهای زائد در بدن: رشد غیرطبیعی مو در نواحی سینه، شکم، پشت و صورت در بانوان می‌تواند یکی دیگر از علائم این بیماری باشد.
○ بروز آکنه و جوش: با افزایش هورمون‌های مردانه در بدن زنان، ممکن است پوست چرب‌تر از حد معمول شود. در نتیجه این میزان ترشح چربی باعث ایجاد جوش و آکنه روی پوست صورت، سینه و نواحی بالای کمر می‌شود.
○ افزایش وزن: چیزی حدود ۸۰ درصد از بانوان مبتلا به سندروم تخمدان پلی کیستیک افزایش وزن شدید دارند. این افزایش وزن بیشتر در ناحیه شکم و پهلوها مشاهده می‌شود. بنابراین چاقی نیز می‌تواند از دیگر علائم این بیماری باشد.
○ طاسی مو با الگوی مردانه: نازک شدن موهای سر و یا ریزش و طاسی مو با الگوهای مردانه نیز می‌تواند یکی دیگر از نشانه‌های این سندروم باشد.
○ تیره شدن پوست: تیره‌تر شدن یا وجود لکه‌های پوستی در نواحی کشاله ران، روی گردن، زیر سینه‌ها و زیر بغل
○ ناباروری: در نتیجه تخمک‌گذاری نامنظم و یا عدم تخمک‌گذاری احتمال ناباروری افزایش پیدا می‌کند که یکی از علائم مهم سندروم تخمدان پلی کیستیک است.
○ سردرد: سردردهای پیاپی و شدید در برخی بانوان می‌تواند از دیگر علائم این بیماری باشد.
چگونه سندروم تخمدان پلی کیستیک را تشخیص دهیم؟
● برای تشخیص سندروم تخمدان پلی کیستیک نباید تنها به علائمی که در بخش قبل اشاره شد بسنده کنید. لازم است برای اطمینان خاطر بیشتر حتما به یک پزشک متخصص مراجعه نمایید. پزشک در این جلسه شرایط شما را بررسی کرده و در مورد علائم و سابقه پزشکی شما سوال‌هایی می‌پرسد.
● پس از آن معاینات کاملی روی شما انجام خواهد شد. در این معاینه سلامت اندام‌های تناسلی داخلی و خارجی بدن کاملا بررسی و ارزیابی می‌شود. از آن جایی که ممکن است برخی علائم PCOS، با دیگر مشکلات جسمی مشابهت داشته باشند برای اطمینان خاطر بیشتر از دو راهکار زیر بهره گرفته می‌شود.
○ سونوگرافی: می‌توان به کمک آن وضعیت بافت‌ها و اندام‌های داخلی را مشاهده کرد و اندازه تخمدان‌ها و کیست‌های به وجود آمده را بررسی نمود.
○ آزمایش خون: برای بررسی سطح هورمون‌های بدن به خصوص سطح آندروژن، بررسی سطح گلوکز خون و همچنین اندازه گیری سطح کلسترول و تری گلیسیرید در بدن انجام می‌شود.
روش درمان سندروم تخمدان پلی کیستیک
● در درجه اول اگر بر این باور هستید که به سندروم تخمدان پلی کیستیک دچار شده‌اید، بهتر است خود درمانی را کنار بگذارید و ابتدا به سراغ یک پزشک ماهر و باتجربه بروید. پس از انجام معاینات و آزمایشات دقیق در صورت اطمینان از ابتلا به این بیماری می‌توانید از راهکارهایی که در ادامه به آن‌ها اشاره می‌کنیم استفاده کنید.
● البته باید به این نکته مهم اشاره کنیم که درمان این بیماری به عوامل مختلفی همچون شرایط سنی افراد، وضعیت سلامتی آن‌ها و همچنین شدت علائم بیماری بستگی دارد.
راهکارهای درمانی برای افرادی که تصمیم به بارداری دارند
تغییر در سبک زندگی و رژیم غذایی
● همانطور که اشاره کردیم یکی از عواملی که می‌تواند باعث بروز سندروم تخمدان پلی کیستیک شود، افزایش وزن و چاقی است. بنابراین افراد با داشتن یک رژیم غذایی اصولی و پیروی از روتین ورزشی درست می‌توانند با کاهش وزن خود، علائم این بیماری را کنترل کرده و در مسیر درمان قدم بردارند.
● داشتن یک رژیم غذایی سالم و ورزش کردن مرتب می‌تواند به بدن در استفاده موثر از انسولین کمک زیادی کرده و باعث کاهش سطح گلوکز خون شود. این موضوع می‌تواند در تخمک‌گذاری طبیعی بدن تاثیر زیادی داشته باشد.
استفاده از داروهای تجویز شده توسط پزشک
● گاهی اوقات پزشک متخصص با توجه به شرایط فرد، داروهایی را تجویز می‌کند. این داروها به تخمدان کمک می‌کنند تا تخمک‌ها را به شکل طبیعی آزاد کنند. البته برخی از این داروها یک سری خطرات یا عوارض را نیز به دنبال دارند. به عنوان مثال مواردی همچون درد در ناحیه لگن یا نفخ شکم از جمله عوارض این داروها به شمار می‌روند.
راهکارهای درمانی برای افرادی که قصد باردار شدن ندارند
مصرف قرص‌های ضد بارداری
● به طور کلی پیشنهاد می‌کنیم برای مصرف هر نوع دارویی حتما با یک پزشک متخصص مشورت داشته باشید. مصرف قرص‌های ضد بارداری با کنترل چرخه قاعدگی و کاهش سطح آندروژن در بدن تا حد زیادی می‌تواند سندروم تخمدان پلی کیستیک را کنترل کند.
مصرف داروهای مخصوص دیابت
● مصرف داروهای مخصوص بیماری دیابت برای کاهش مقاومت به انسولین تجویز می‌شوند. برخی از این داروها همچنین باعث کاهش سطح آندروژن و کاهش رشد مو می‌شوند و به تخمک‌گذاری منظم نیز کمک زیادی می‌کنند.
تغییر در رژیم غذایی
● در این مورد نیز ورزش کردن، فعالیت کافی در طول روز و داشتن یک رژیم غذایی سالم و اصولی می‌تواند در درمان این بیماری بسیار موثر باشد. بنابراین سعی کنید در هر شرایطی که هستید، چه قصد بارداری دارید و چه قصد این کار را ندارید، حتما به سلامت جسمی خود اهمیت بدهید و طبق یک روتین ورزشی و غذایی اصولی پیش بروید. کنترل وزن، کنترل چربی و قند خون می‌تواند بسیاری از بیماری‌ها از جمله سندروم تخمدان پلی کیستیک را درمان کند.
درج نظر