● آلزایمر یکی از اختلالات شناختی شایع در سنین بالا است. ثابت شده است که تغذیه سالم و رژیم غذایی مناسب تا حد زیادی می‌تواند از ابتلا به این اختلال شناختی جلوگیری کند. اما سؤال اینجاست که رژیم غذایی مناسب و تغذیه آلزایمر باید چگونه باشد؟ اگر فرد مبتلا به آلزایمر تغذیه نامناسبی داشته باشد چه اتفاقی برایش می‌افتد؟ در ادامه مقاله به این سؤالات پاسخ می‌دهیم.
ارتباط رژیم غذایی و ابتلا به آلزایمر
● آنچه که می‌خورید می‌تواند بر سلامت جسمانی شما تأثیرات مهمی بگذارد. آیا تغذیه نامناسب می‌تواند بر روی کارکرد مغز نیز تأثیر بگذارد؟ پاسخ سؤال مثبت است.
● شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد رژیم غذایی مناسب می‌تواند خطر ابتلا به زوال عقل و ریسک بیماری‌های قلبی و عروقی را تا حد زیادی کاهش دهد. داشتن بیماری‌های قلبی و عروقی می‌تواند خطر ابتلا به زوال عقل را افزایش دهد، بنابراین انتخاب هوشمندانه ایست که به منظور داشتن یک بدن سالم، مراقب قلب و مغز خود باشید.
● یکی از رژیم‌های غذایی مؤثر در تغذیه آلزایمر رژیم غذایی MIND (Mediterranean-DASH Intervention for Neurodegenerative Delay) است که توسط محققان دانشگاه راش در شیکاگو و با هدف کمک به جلوگیری از زوال عقل و افت عملکرد مغز ناشی از افزایش سن ایجاد شده است.
● این رژیم در حقیقت ترکیبی از دو رژیم غذایی است که در گذشته برای کاهش ریسک ابتلا به بیماری‌های قلبی به کار می‌رفت:
- ○ رژیم غذایی مدیترانه‌ای (بر اساس غلات کامل، ماهی، حبوبات، میوه‌ها و سبزیجات)
- ○ و رژیم غذایی DASH (برخی از رویکردهای غذایی برای غلبه بر فشارخون بالا). رژیم غذایی DASH برای کنترل فشارخون که یک عامل خطر برای بیماری‌های قلبی - عروقی و همچنین زوال عقل به شمار می‌رود، طراحی شده است. این رژیم شبیه به رژیم غذایی مدیترانه‌ای است، با این تفاوت که بر کاهش مصرف نمک تأکید بسیار بیشتری دارد.
● تحقیقات زیادی نشان داده‌اند که هر دوی این رژیم‌ها می‌توانند به سلامت قلب و کاهش سطوح زوال ذهنی کمک کنند.
اهمیت رژیم غذایی در سلامت عمومی و سلامت مغز
● باید به این موضوع توجه داشت که وقتی صحبت از تغذیه سالم به میان می‌آید، کل رژیم از تک‌تک غذاها و مواد غذایی اهمیت بیشتری دارد؛ مواد مغذی موجود در غذاهای مختلف بر روی یکدیگر اثرگذارند و می‌توانند مضرات یا فواید بیشتری را برای فرد مبتلا به آلزایمر به همراه داشته باشند.
● کل رژیم غذایی می‌تواند بر روی سلامت جسمانی و عملکرد مغز تأثیر منفی بگذارد. اثبات شده است که رژیم غذایی غربی (شامل چربی‌های اشباع شده، گوشت قرمز و کربوهیدرات‌های تصفیه شده و میوه، سبزیجات و غلات کامل بسیار کم) با زوال ذهنی و ابتلا به آلزایمر مرتبط است.
● در ادامه این مقاله به معرفی 10 ماده غذایی مفید برای تقویت مغز و 5 دسته از مواد غذایی مضر می‌پردازیم که در رژیم غذایی MIND کاربرد دارند.
10 ماده غذایی مفید برای تقویت مغز
- ○ غلات کامل (روزانه سه وعده یا بیشتر)
- ○ سبزیجات با برگ سبز، مانند اسفناج، کلم، سبزیجات بهاری، کلم‌ها و برگ‌های سالاد (روزانه یک یا چند وعده)
- ○ سایر سبزیجات (روزانه یک یا چند وعده)
- ○ آجیل (در اکثر روزها)
- ○ لوبیا و عدس (هفته‌ای سه وعده یا بیشتر)
- ○ انواع توت‌ها، از جمله زغال‌اخته و توت‌فرنگی (هفته‌ای دو بار یا بیشتر)
- ○ مرغ یا بوقلمون (هفته‌ای دو بار یا بیشتر)
- ○ ماهی (هفته‌ای یک یا چند وعده)
- ○ روغن زیتون (به عنوان روغن یا چربی اصلی استفاده شود)
مواد غذایی مضر برای کارکرد مغز
- ○ غذاهای سرخ شده یا فست‌فودی (کمتر از یک‌بار در هفته مصرف شوند)
- ○ پنیر (کمتر از یک بار در هفته مصرف شود)
- ○ گوشت قرمز (کمتر از چهار بار در هفته مصرف شود)
- ○ شیرینی‌جات (کمتر از پنج بار در هفته مصرف شوند)
- ○ کره (کمتر از یک قاشق غذاخوری در روز مصرف شود)
اثربخشی رژیم غذایی MIND
● رژیم MIND یک رژیم غذایی نسبتاً جدید است. اولین مطالعه در مورد اثربخشی آن در سال 2015 منتشر شد. این مطالعه که بر روی 960 نفر و در طول مدت زمانی در حدود 7/4 سال انجام شد، نشان داد افرادی که بیشتر به رژیم غذایی MIND پایبند بودند، مغزهایی معادل 7.5 سال جوان‌تر از افرادی داشتند که کمتر این رژیم را دنبال می‌کردند. علاوه بر این، به نظر می‌رسد که رژیم غذایی MIND خطر ابتلا به زوال عقل را نیز تا حد زیادی کاهش می‌دهد.
● همه ما می‌دانیم که داشتن یک رژیم غذایی مناسب می‌تواند به محافظت از سلامت قلب کمک کند. بیماری‌های قلبی – عروقی و زوال عقل، در بسیاری از عوامل خطر (از جمله کلسترول بالا و چاقی) مشترک هستند، بنابراین بسیار واضح است که یک رژیم غذایی سالم برای قلب، می‌تواند خطر ابتلا به زوال عقل و آلزایمر در بزرگسالی نیز به طرز چشمگیری کاهش دهد. اما متأسفانه، هیچ رژیمی نمی‌تواند روند زوال عقل را معکوس یا به طور کامل درمان کند.
توصیه‌های کاربردی تغذیه آلزایمر
● تغذیه مناسب برای قوی و سالم نگه‌داشتن بدن مهم است. اگر یک فرد مبتلا به آلزایمر تغذیه نامناسبی داشته باشد، زوال عقل سریع‌تری را تجربه می‌کند و علاوه براین ممکن است خطرات دیگری نیز سلامتی‌اش را تهدید کند.
● توجه به نکات زیر می‌تواند به تقویت سلامت فرد مبتلا به زوال عقل کمک بسیاری بکند.
○ رعایت تنوع در رژیم غذایی: سبزیجات، میوه‌ها، غلات کامل، محصولات لبنی کم‌چرب و غذاهای پروتئینی بدون چربی را در تغذیه آلزایمر بگنجانید.
○ محدودکردن مصرف غذاهای حاوی چربی اشباع شده و کلسترول بالا: مقداری چربی برای سلامتی ضروری است؛ اما همه چربی‌ها سالم نیستند. از چربی‌هایی که برای سلامت قلب مضر هستند، مانند کره، گوشت خوک و تکه‌های چرب گوشت استفاده نکنید.
○ کاهش مصرف کربوهیدرات‌های تصفیه شده: اگرچه قندهای تصفیه شده حاوی کالری هستند؛ اما از نظر وجود ویتامین‌ها، مواد معدنی و فیبر فقیرند؛ بنابراین فرد مبتلا به آلزایمر باید تغذیه این مواد را محدود کند.
○ محدودکردن مصرف غذاهای حاوی نمک فراوان: مصرف نمک بیش از حد، بر فشارخون تأثیر منفی می‌گذارد. به‌عنوان یک جایگزین، از ادویه‌ها یا گیاهان دارویی هنگام افزودن چاشنی به غذا استفاده کنید.
○ توجه به کاهش اشتها و کاهش وزن: با پیشرفت آلزایمر، فرد ممکن است کاهش اشتها و کاهش وزن را تجربه کند. در چنین مواردی، پزشک مکمل‌های غذایی را با هدف جبران کالری تجویز می‌کند.
○ مصرف آب و مایعات فراوان: فرد مبتلا به آلزایمر را به مصرف فنجان‌های کوچک آب یا مایعات دیگر در طول روز یا مصرف غذاهایی با آب فراوان، مانند میوه، سوپ، میلک شیک و اسموتی (با شکر اندک) تشویق کنید.
به‌حداقل‌رساندن مشکلات تغذیه آلزایمر
● در مراحل میانی و اواخر آلزایمر، وجود مشکلات جویدن و بلع، می‌تواند منجر به خفگی و کاهش وزن بشود. برای جلوگیری از بروز اتفاقات ناگوار توصیه‌های ایمنی زیر را به کار ببندید:
○ غذاها را طوری آماده کنید که جویدن یا بلعیدن آنها سخت نباشد: غذاها را آسیاب کنید، آنها را به قطعات کوچک تقسیم کنید یا از غذاهای نرم در تغذیه آلزایمر استفاده کنید.
○ به علائم خفگی توجه داشته باشید: از غذاهایی مانند هویج خام که جویدن آنها سخت است خودداری کنید. فرد را تشویق کنید که صاف بنشیند و سرش کمی به سمت جلو باشد. اگر سر فرد مبتلا به آلزایمر به سمت عقب متمایل شد، آن را به سمت جلو حرکت بدهید. هنگام پایان‌یافتن غذا، دهان فرد را چک کنید تا مطمئن شوید که غذا را بلعیده است. انجام کمک‌های اولیه هنگام بروز اتفاقات ناگوار می‌تواند نجات‌بخش باشد.
○ با کاهش اشتها مقابله کنید: اگر اشتهای فرد کم شده، می‌توانید برخی از غذاهای مورد علاقه او را تهیه کنید. افزایش فعالیت‌های فیزیکی مانند ورزش‌های سبک یا استفاده از وعده‌های غذایی کوچک و متعدد در طول روز نیز می‌تواند مفید باشد.
علل احتمالی کم اشتهایی در تغذیه آلزایمر
○ عدم شناخت غذا: ممکن است فرد دیگر غذاهایی را که در بشقابش می‌ریزید تشخیص ندهد.
○ دندان‌مصنوعی نامناسب: گاهی ممکن است فرد مبتلا به آلزایمر تغذیه دردناکی داشته باشد و نتواند این موضوع را به شما بگوید. مطمئن شوید که بیمارتان دندان‌مصنوعی مناسبی دارد و به طور منظم به دندانپزشک مراجعه کنید.
○ داروها: مصرف داروهای جدید یا تغییر دوز ممکن است بر اشتها و تغذیه آلزایمر تأثیر بگذارد. اگر متوجه تغییر اشتهای شخص شدید، با پزشک مشورت کنید.
○ فعالیت بدنی ناکافی: فعالیت بدنی ناکافی در طول روز باعث کاهش اشتها می‌شود. فرد مبتلا به آلزایمر را به انجام ورزش‌های ساده مانند پیاده‌روی، باغبانی یا فعالیت‌هایی مانند شستن ظروف تشویق کنید.
○ کاهش حس بویایی و چشایی: در برخی موارد، کاهش حس بویایی و چشایی نیز می‌توانید باعث ایجاد تغییراتی در تغذیه فرد مبتلا به آلزایمر بشود.
سخن پایانی در خصوص تغذیه آلزایمر
● در این مقاله با نقش تغذیه در سلامت عمومی بدن و کارکرد صحیح سیستم‌هایی مانند سیستم قلبی – عروقی صحبت کردیم. دانستیم که نقش تغذیه آلزایمر در جلوگیری از ابتلا به زوال عقل و ابتلا به اختلالات شناختی در سنین بزرگسالی چقدر مهم است.
● فهمیدیم که اگر فرد مبتلا به آلزایمر تغذیه‌اش مناسب نباشد، بیماری‌اش سریع‌تر پیشرفت می‌کند و علاوه بر آلزایمر ممکن است خطرات جدی‌تری مانند بیماری‌های قلبی عروقی سلامتی‌اش را تهدید کند.
● رژیم غذایی MIND یکی از بهترین رژیم‌های غذایی برای مدیریت علائم بیماری در فرد مبتلا به آلزایمر است. علاوه بر این، پایبندی به این رژیم غذایی، مصرف غذاهای سالم و همچنین جلوگیری از مصرف غذاهای مضر و منع شده در تغذیه آلزایمر، می‌تواند به طرز چشمگیری از پیشرفت بیماری جلوگیری کند.
منابع:
● bhf.org.uk
● alz.org
درج نظر