● کیست تخمدان کیسه‌ای پر از مایع است که روی تخمدان ایجاد می‌شود. این نوع از کیست‌ها بسیار شایع هستند و معمولاً هیچ علامتی ایجاد نمی‌کنند.
● اکثر کیست های تخمدان به طور طبیعی ایجاد می‌شوند و در عرض چند ماه بدون نیاز به درمان از بین می‌روند.
تخمدان‌ها چه هستند و وظیفه‌شان چیست؟
● تخمدان‌ها 2 اندام بادامی شکل هستند که بخشی از دستگاه تناسلی زنان‌اند. در هر طرف رحم 1 عدد تخمدان وجود دارد.
● تخمدان‌ها 2 وظیفه اصلی دارند:
- ○ به عنوان بخشی از چرخه قاعدگی تقریباً هر 28 روز یک تخمک آزاد می‌کنند.
- ○ ترشح هورمون‌های جنسی استروژن و پروژسترون که نقش مهمی در تولید مثل دارند.
● کیست‌های تخمدان ممکن است هر دو تخمدان را به طور همزمان تحت‌تأثیر قرار دهند یا فقط بر روی یکی از آنها تأثیر بگذارند.
علائم کیست تخمدان چیست؟
● کیست تخمدان معمولاً تنها زمانی علائمی ایجاد می‌کند که شکافته شود (پاره شود)، بسیار بزرگ باشد یا خون رسانی به تخمدان‌ها را مسدود کند.
● در این موارد، ممکن است علائم زیر را داشته باشید:
- ○ درد لگن - این حالت می‌تواند از یک احساس درد کم، زیاد تا یک درد ناگهانی، شدید و تیز متغیر باشد.
- ○ درد هنگام رابطه جنسی
- ○ مشکل در تخلیه روده
- ○ نیاز مکرر به ادرار کردن
- ○ پریودهای سنگین، پریودهای نامنظم یا پریودهای سبک‌تر از حد معمول
- ○ نفخ و شکم متورم
- ○ بعد از کمی غذا خوردن احساس سیری می‌کنید.
- ○ مشکل باردار شدن - اگرچه باروری معمولاً تحت‌تأثیر کیست تخمدان قرار نمی‌گیرد.
● اگر علائم کیست تخمدان را دارید به پزشک مراجعه کنید.
● اگر درد لگنی ناگهانی و شدید داشتید باید فوراً به اورژانس مراجعه کنید.
انواع کیست تخمدان
● انواع مختلفی از کیست‌های تخمدان مانند کیست درموئید و کیست اندومتریوما وجود دارد. با این حال، کیست‌های عملکردی شایع‌ترین نوع هستند. دو نوع کیست عملکردی شامل کیست فولیکول و جسم زرد است.
کیست فولیکولی
● در طول چرخه قاعدگی یک زن، تخمک در کیسه‌ای به نام فولیکول رشد می‌کند. این کیسه در داخل تخمدان‌ها قرار دارد. در بیشتر موارد، این فولیکول یا کیسه باز می‌شود و تخمک آزاد می‌کند. اما اگر فولیکول باز نشود، مایع داخل فولیکول می‌تواند کیست روی تخمدان ایجاد کند.
کیست جسم زرد
● کیسه‌های فولیکولی معمولاً پس از آزادسازی تخمک حل می‌شوند. اما اگر کیسه حل نشود و باز شدن فولیکول‌ها بسته شود، مایع اضافی در داخل کیسه ایجاد می‌شود و این تجمع مایع باعث ایجاد کیست جسم زرد می‌شود.
● انواع دیگر کیست‌های تخمدان عبارتند از:
○ کیست‌های درموئید: توده‌های کیسه مانند روی تخمدان‌ها که می‌تواند حاوی مو، چربی و سایر بافت‌ها باشد.
○ سیستادنوما: رشد غیر سرطانی که می‌تواند در سطح خارجی تخمدان‌ها ایجاد شود.
○ اندومتریوم: بافت‌هایی که به طور معمول در داخل رحم رشد می‌کنند می‌توانند در خارج از رحم رشد کنند و به تخمدان‌ها بچسبند و در نتیجه کیست ایجاد شود.
● برخی از زنان دچار بیماری به نام سندرم تخمدان پلی‌کیستیک می‌شوند. این وضعیت به این معنی است که تخمدان‌ها حاوی تعداد زیادی کیست کوچک هستند و می‌توانند باعث بزرگ شدن تخمدان‌ها شوند. در صورت عدم درمان، تخمدان پلی کیستیک می‌تواند باعث ناباروری شود.
شرایطی که باعث ایجاد کیست تخمدان می‌شوند
● در برخی موارد، کیست‌های تخمدان به دلیل یک بیماری زمینه‌ای مانند اندومتریوز ایجاد می‌شوند.
● اندومتریوز زمانی رخ می‌دهد که تکه‌هایی از بافتی که رحم را پوشانده‌اند (آندومتر) در خارج از رحم در لوله‌های فالوپ، تخمدان‌ها، مثانه، روده، واژن یا رکتوم یافت می‌شوند. گاهی اوقات ممکن است کیست‌های پر از خون در این بافت ایجاد شوند.
● سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS) وضعیتی است که باعث می‌شود تعداد زیادی کیست کوچک و بی‌ضرر روی تخمدان ایجاد شوند.
● کیست‌ها فولیکول‌های کوچک تخمک هستند که تا تخمک‌گذاری رشد نمی‌کنند و در اثر تغییر سطح هورمون ایجاد می‌شوند.
تشخیص کیست تخمدان
● پزشک می‌تواند کیست تخمدان را در طول معاینه معمول لگن تشخیص دهد. ممکن است متوجه تورم در یکی از تخمدان‌های شما شوند و برای تأیید وجود کیست، آزمایش اولتراسوند را درخواست کنند. آزمایش اولتراسوند (سونوگرافی) یک آزمایش تصویربرداری است که از امواج صوتی با فرکانس بالا برای تولید تصویری از اندام‌های داخلی استفاده می‌کند. آزمایشات اولتراسوند به تعیین اندازه، محل، شکل و ترکیب (جامد یا مایع پر شده) کیست کمک می‌کند.
● ابزارهای تصویربرداری مورد استفاده برای تشخیص کیست تخمدان عبارتند از:
○ سی تی اسکن: دستگاه تصویربرداری بدن که برای ایجاد تصاویر مقطعی از اندام‌های داخلی استفاده می‌شود.
○ MRI: آزمایشی که از میدان‌های مغناطیسی برای تولید تصاویر عمیق از اندام‌های داخلی استفاده می‌کند.
○ دستگاه اولتراسوند: دستگاه تصویربرداری که برای تجسم تخمدان استفاده می‌شود.
● از آنجایی که اکثر کیست‌ها پس از چند هفته یا چند ماه ناپدید می‌شوند، ممکن است پزشک بلافاصله برنامه درمانی خاصی را توصیه نکند. در عوض، ممکن است آزمایش اولتراسوند را در چند هفته یا چند ماه برای بررسی وضعیتتان تکرار کند.
● اگر هیچ تغییری در وضعیتتان وجود نداشته باشد یا اندازه کیست افزایش یابد، پزشک آزمایش‌های بیشتری را برای تعیین علل دیگر تجویز می‌کند.
● شامل:
○ تست بارداری برای اطمینان از اینکه باردار نیستید.
○ آزمایش سطح هورمون برای بررسی مسائل مرتبط با هورمون، مانند استروژن یا پروژسترون بیش از حد.
○ آزمایش خون CA-125 برای غربالگری سرطان تخمدان.
درمان کیست تخمدان
● اگر کیست به خودی خود از بین نرفت یا بزرگ‌تر شد، پزشک درمان دارویی یا برداشتن کیست‌ها را تجویز می‌کند.
● اینکه کیست تخمدان نیاز به درمان دارد یا خیر به موارد زیر بستگی دارد:
- ○ اندازه و ظاهر آن
- ○ داشتن علائم
- ○ بودن در دوره یائسگی
● اگر یائسه هستید، خطر ابتلا به سرطان تخمدان کمی بیشتر است. اسکن سونوگرافی منظم و آزمایش خون معمولاً در طول یک سال برای نظارت بر کیست توصیه می‌شود.
○ مطالعه بیشتر: یائسگی چیست و چه علائمی دارد؟
● جراحی برای برداشتن کیست‌ها در صورتی که بزرگ باشند یا علائم کیست تخمدان سرطانی داشته باشند، مورد نیاز است.
قرص‌های ضد بارداری
● اگر کیست‌های تخمدانی مکرر دارید، پزشک می‌تواند داروهای ضد بارداری خوراکی را برای توقف تخمک گذاری و جلوگیری از ایجاد کیست‌های جدید تجویز کند. داروهای ضد بارداری خوراکی نیز می‌توانند خطر ابتلا به سرطان تخمدان را کاهش دهند. خطر ابتلا به سرطان تخمدان در زنان یائسه بیشتر است.
لاپاراسکوپی
● اگر کیستتان کوچک است، پزشک می‌تواند کیست را با جراحی لاپاراسکوپی بردارد. جراحی کیست تخمدان شامل یک برش کوچک در نزدیکی ناف است و سپس ابزار کوچکی را برای برداشتن کیست در شکمتان قرار می‌دهند.
لاپاراتومی
● اگر کیست بزرگی دارید، پزشک می‌تواند کیست را از طریق یک برش بزرگ در شکم با جراحی خارج کند. پزشک بیوپسی انجام می‌دهد و اگر تشخیص دهد که کیست سرطانی است، ممکن است هیسترکتومی را برای برداشتن تخمدان‌ها و رحم انجام دهد.
بررسی مداوم
● در بسیاری از موارد می‌توانید منتظر بمانید و مجدداً معاینه شوید تا ببینید آیا کیست پس از چند ماه از بین رفته یا نه. اگر هیچ علامتی ندارید و سونوگرافی نشان می‌دهد که کیست کوچک و پر از مایع دارید، ممکن است نیاز باشد چندین سونوگرافی لگنی برای بررسی تغییر اندازه یا ظاهر کیست انجام دهید.
پیشگیری از کیست تخمدان
● کیست تخمدان قابل پیشگیری نیست. با این حال، معاینات معمول زنان می‌تواند کیست‌های تخمدان را زود تشخیص دهد. کیست‌های خوش‌خیم تخمدان سرطانی نمی‌شوند. با این حال، علائم سرطان تخمدان می‌تواند علائم کیست تخمدان را تقلید کند؛ بنابراین، مهم است که به پزشک خود مراجعه کنید و تشخیص صحیح را دریافت کنید. پزشک خود را در مورد علائمی که ممکن است نشان دهنده وجود مشکل باشد، آگاه کنید، مانند:
- ○ تغییر در چرخه قاعدگی
- ○ درد لگنی مداوم
- ○ از دست دادن اشتها
- ○ کاهش وزن غیر قابل توضیح
- ○ احساس پری شکم
سخن پایانی
● چشم‌انداز زنان قبل از یائسگی مبتلا به کیست تخمدان خوب است. اکثر کیست‌ها در عرض چند ماه ناپدید می‌شوند. با این حال، کیست تخمدان عود کننده می‌تواند در زنان یائسه و زنان با عدم تعادل هورمونی رخ دهد.
● در صورت عدم درمان، برخی از کیست‌ها می‌توانند باروری را کاهش دهند. این در آندومتریوما و سندرم تخمدان پلی کیستیک رایج است. برای بهبود باروری، پزشک می‌تواند کیست را حذف یا کوچک کند. کیست‌های فانکشنال، سیستادنوما و کیست‌های درموئید بر باروری تأثیری ندارند.
● اگرچه برخی از پزشکان رویکرد "صبر کن و ببین" را در مورد کیست تخمدان در نظر می‌گیرند، ممکن است پزشک جراحی را برای برداشتن و بررسی هر کیست یا رشدی که در تخمدان‌ها پس از یائسگی ایجاد می‌شود توصیه کند. به این دلیل است که خطر ایجاد کیست سرطانی یا سرطان تخمدان پس از یائسگی افزایش می‌یابد. با این حال، کیست تخمدان خطر ابتلا به سرطان تخمدان را افزایش نمی‌دهد. برخی از پزشکان کیست را در صورتی که قطر آن بزرگ‌تر از 5 سانتی‌متر باشد، برمی‌دارند.
درج نظر