fentanyl
اطلاعات دارویی فنتانیل











فنتانیل fentanyl
● فنتانیل، یک ماده افیونی مصنوعی قوی، به دلیل خواص ضد درد خود مشهور است و به طور گسترده برای مدیریت درد استفاده می شود.
● فنتانیل که به دلیل قدرت بالایش به عنوان یک ماده کنترل شده در جدول II طبقه بندی شده است، در فرمولاسیون های مختلفی از جمله چسب ها، قرص ها و اشکال تزریقی استفاده می شود.
● اثربخشی آن در تسکین دردهای شدید، مانند دردهای مرتبط با جراحی، سرطان یا شرایط مزمن، آن را در محیط های پزشکی ارزشمند می کند.
● با این حال، قدرت آن مستلزم مدیریت دقیق است و آگاهی از هشدارها، اقدامات احتیاطی، و اثرات بالقوه بر بارداری و شیردهی را برای اطمینان از استفاده ایمن و عاقلانه در محیط های بالینی ضروری می کند.
مکانیسم اثر
● مکانیسم اصلی اثر فنتانیل شامل اتصال به گیرنده های مو-افیونی در سیستم عصبی مرکزی است.
● فعال شدن این گیرنده ها باعث مهار آزاد شدن انتقال دهنده های عصبی درگیر در انتقال درد می شود که منجر به بی دردی می شود.
● فنتانیل ادراک و واکنش عاطفی به درد را تغییر می دهد.
فارماکودینامیک
● فنتانیل به عنوان یک آگونیست قوی در گیرنده های مو مخدر در سیستم عصبی مرکزی عمل می کند.
● اتصال به این گیرنده ها باعث بی دردی، آرام بخشی و کاهش درک درد می شود.
● قدرت فنتانیل به طور قابل توجهی بالاتر از مورفین است و آن را به گزینه ای ارزشمند برای مدیریت درد شدید تبدیل می کند.
فارماکوکینتیک
● فنتانیل در فرمولاسیون های مختلفی از جمله چسب های ترانس درمال، قرص های خوراکی و اشکال تزریقی موجود است.
● پچ ترانس درمال رهاسازی مداوم و کنترل شده را برای مدت طولانی فراهم می کند.
● فنتانیل تحت متابولیسم کبدی قرار می گیرد و عمدتاً از طریق ادرار دفع می شود.
● شروع سریع و مدت کوتاه اثر به تطبیق پذیری آن در محیط های بالینی مختلف کمک می کند.
موارد مصرف فنتانیل
● مدیریت درد شدید و مزمن در بیمارانی که به بی دردی مداوم مواد افیونی نیاز دارند.
● تسکین درد مرتبط با سرطان، جراحی یا سایر اقدامات پزشکی.
● چسب های فنتانیل ترانس درمال معمولاً برای مدیریت درد مزمن استفاده می شود.
● اشکال تزریقی فنتانیل ممکن است در محیط های جراحی و بیهوشی برای شروع سریع و مدت اثر کوتاه آنها استفاده شود.
مقدار مصرف فنتانیل
● دوز فنتانیل بر اساس فرمولاسیون خاص و پاسخ فردی بیمار به مواد افیونی متفاوت است.
● برای پچ ترانس درمال، دوز اغلب بر حسب میکروگرم در ساعت اندازهگیری میشود و تنظیمات بر اساس استفاده قبلی بیمار از مواد افیونی انجام میشود.
● فرمولهای با رهش فوری، مانند قرصهای خوراکی یا اشکال تزریقی، ممکن است بر اساس شدت درد و تحمل بیمار به مواد افیونی تیتر شوند.
● تنظیم دوز بسیار مهم است و برای جلوگیری از مصرف بیش از حد و افسردگی تنفسی باید با احتیاط انجام شود.
موارد منع مصرف
● فنتانیل در افرادی که دارای حساسیت یا آلرژی شناخته شده به فنتانیل یا هر یک از اجزای فرمولاسیون هستند منع مصرف دارد.
● در بیماران مبتلا به افسردگی شدید تنفسی، آسم حاد یا شدید برونش و ایلئوس فلجی (انسداد روده) منع مصرف دارد.
● از مصرف در بیمارانی که قبلاً در معرض مواد افیونی قرار نگرفته اند به دلیل خطر مصرف بیش از حد و افسردگی تنفسی خودداری شود.
عوارض جانبی فنتانیل
● عوارض جانبی شایع ممکن است شامل حالت تهوع، یبوست، خواب آلودگی و گیجی باشد.
● افسردگی تنفسی، یک عارضه جانبی بالقوه جدی، به ویژه با دوزهای بالا.
● فشار خون پایین (فشار خون پایین) و سرگیجه.
● اختلالات گوارشی، از جمله استفراغ و درد شکم.
● خارش (خارش) و تعریق.
تداخلات دارویی
● مصرف همزمان با سایر داروهای مضعف سیستم عصبی مرکزی، مانند بنزودیازپین ها یا الکل، می تواند آرام بخش و افسردگی تنفسی را تشدید کند.
● MAOIs (مهارکنندههای مونوآمین اکسیداز) و داروهای ضد افسردگی سه حلقهای ممکن است با فنتانیل تداخل داشته باشند و خطر عوارض جانبی را افزایش دهند.
● داروهایی که بر آنزیمهای سیتوکروم P450 تأثیر میگذارند، مانند برخی ضد قارچها و آنتیبیوتیکها، ممکن است متابولیسم فنتانیل را تغییر دهند.
هشدارها
● استفاده از فنتانیل می تواند منجر به افسردگی تنفسی شود که یک عارضه جانبی بالقوه تهدید کننده زندگی است، به ویژه با دوزهای بالا یا تجویز سریع.
● برای جلوگیری از مصرف بیش از حد و اختلالات تنفسی در افراد بیتفاوت به مواد افیونی بسیار احتیاط میشود.
● قرار گرفتن در معرض تصادفی یا استفاده نادرست می تواند منجر به افسردگی کشنده تنفسی شود که بر نیاز به ذخیره سازی ایمن تأکید دارد.
نکات قابل توصیه
● فنتانیل باید با احتیاط در بیماران مبتلا به بیماری های تنفسی تجویز شود، زیرا ممکن است باعث تشدید دپرسیون تنفسی شود.
● بیماران با سابقه سوءمصرف مواد یا اعتیاد به دلیل خطر وابستگی و سوء استفاده نیاز به نظارت دقیق دارند.
● بیماران مسن و کسانی که عملکرد کبدی یا کلیوی ضعیف دارند ممکن است عوارض طولانی مدتی را تجربه کنند که نیاز به تنظیم دوز دارد.
مصرف در بارداری
● استفاده از فنتانیل در دوران بارداری باید به دقت مورد توجه قرار گیرد و فواید احتمالی آن در مقابل خطرات ارزیابی شود.
● استفاده طولانی مدت در دوران بارداری ممکن است منجر به سندرم ترک مواد افیونی نوزادی در نوزاد شود.
مصرف در شیردهی
● شیردهی به طور کلی در طول مصرف فنتانیل توصیه نمی شود و روش های تغذیه جایگزین باید تحت راهنمایی یک متخصص در نظر گرفته شود.
دارو های مشابه
● سایر داروهای ضددرد اپیوئیدی قوی مانند مورفین، اکسی کدون و هیدرومورفون از نظر اثربخشی و عوارض جانبی بالقوه شباهت هایی با فنتانیل دارند.
● مسکنهای غیرافیونی، از جمله داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی (NSAIDs) و استامینوفن، برای دردهای خفیفتر در نظر گرفته میشوند، اما فاقد قدرت اپیوئیدها هستند.
اشکال دارو فنتانیل
● قرص های خوراکی برای شروع سریع اثر.
● فرم های تزریقی برای استفاده در محیط های جراحی و بیهوشی.
● فرمولاسیون داخل بینی برای تسکین سریع درد.
● قرص زیر زبانی برای بی دردی با رهش فوری.
پرسش از دکتر داروساز