










جم سیتابین Gemcitabine
● جمسیتابین یک داروی شیمی درمانی است که برای درمان انواع سرطان از جمله سرطان پانکراس، سرطان ریه، سرطان سینه و سرطان تخمدان استفاده می شود.
● این دارو یک آنالوگ نوکلئوزیدی است که سنتز DNA را مهار می کند و رشد سلول های سرطانی را مختل می کند.
● جمسیتابین معمولاً به صورت داخل وریدی تجویز می شود و اغلب در ترکیب با سایر داروهای شیمی درمانی استفاده می شود.
مکانیسم اثر
● جمسیتابین یک داروی شیمی درمانی سیتوتوکسیک است که به کلاس آنتی متابولیت ها تعلق دارد.
● از نظر ساختاری شبیه به نوکلئوزید دئوکسی سیتیدین است و هنگامی که وارد سلول ها می شود، تحت فسفوریلاسیون داخل سلولی به شکل فعال خود، جمسیتابین تری فسفات، قرار می گیرد.
● جمسیتابین تری فسفات سنتز DNA را با دو مکانیسم اصلی مهار می کند: با دئوکسی سیتیدین تری فسفات (dCTP) برای الحاق به DNA رقابت می کند که منجر به از بین رفتن طول زنجیره DNA می شود و فعالیت DNA پلیمرازهای مورد نیاز برای همانندسازی و ترمیم DNA را مهار می کند.
فارماکودینامیک
● جمسیتابین اثرات فارماکودینامیک خود را با تداخل در سنتز DNA و مهار تقسیم سلولی اعمال می کند.
● این ماده از تشکیل رشته های DNA جلوگیری می کند و باعث آسیب DNA می شود که منجر به توقف چرخه سلولی و در نهایت مرگ سلولی می شود.
● اثرات جمسیتابین عمدتاً در سلول هایی که به سرعت تقسیم می شوند، مانند سلول های سرطانی دیده می شود.
فارماکوکینتیک
● پس از تجویز داخل وریدی، جمسیتابین به سرعت در بدن به متابولیت های فعال خود متابولیزه می شود.
● جمسیتابین نیمه عمر پلاسمایی کوتاهی در حدود 30 دقیقه دارد و متابولیت های آن از جمله جمسیتابین تری فسفات نیمه عمر بیشتری دارند.
● جمسیتابین عمدتاً از طریق کلیه ها دفع می شود و در بیماران مبتلا به اختلال عملکرد کلیه نیاز به تنظیم دوز است.
● در طول درمان با جمسیتابین، نظارت دقیق بر عملکرد کلیه ضروری است.
موارد مصرف جم سیتابین
● سرطان پانکراس
● سرطان ریه سلول غیر کوچک
● سرطان پستان
● سرطان تخمدان
● سرطان مثانه
● سارکوم بافت نرم
● سایر تومورهای جامد
مقدار مصرف جم سیتابین
● دوز جمسیتابین می تواند بسته به نوع سرطان تحت درمان، سطح بدن بیمار، سلامت کلی و سایر عوامل متفاوت باشد.
● این معمولاً توسط یک متخصص مراقبت های بهداشتی از طریق انفوزیون داخل وریدی تجویز می شود.
● دوز و برنامه درمانی خاص باید توسط پزشک تجویز کننده تعیین شود.
موارد منع مصرف
● دارای حساسیت مفرط شناخته شده به جمسیتابین یا هر یک از اجزای آن
● افرادی که اختلال شدید عملکرد کلیه دارند
عوارض جانبی جم سیتابین
● تهوع و استفراغ
● خستگی
● تعداد کم سلول های خونی (کم خونی، لکوپنی، ترومبوسیتوپنی)
● عفونت
● تب
● از دست دادن اشتها
● ریزش مو
● بثورات پوستی
● اسهال
● تنگی نفس
تداخلات دارویی
● رادیوتراپی: جمسیتابین ممکن است سمیت پرتودرمانی را افزایش دهد.
● واکسنهای زنده: در طول درمان با جمسیتابین باید از استفاده از واکسنهای زنده خودداری کرد زیرا احتمال کاهش اثربخشی و افزایش خطر عفونت وجود دارد.
هشدارها
● جمسیتابین ممکن است عوارض جانبی و عوارض جدی ایجاد کند. باید تحت نظارت یک متخصص واجد شرایط با تجربه در مدیریت شیمی درمانی استفاده شود.
● می تواند عملکرد مغز استخوان را سرکوب کند و منجر به کاهش تعداد سلول های خونی شود که ممکن است خطر عفونت، خونریزی و کم خونی را افزایش دهد.
● جمسیتابین می تواند باعث واکنش های شدید پوستی مانند بثورات پوستی، خارش و تاول شود. در صورت بروز هرگونه تغییر پوستی به دنبال مراقبت های پزشکی باشید.
● ارائه دهنده مراقبت های بهداشتی خود را در مورد هر گونه شرایط پزشکی از قبل موجود، به ویژه مشکلات کلیوی یا کبدی مطلع کنید.
نکات قابل توصیه
● ارائه دهنده مراقبت های بهداشتی خود را در مورد تمام داروهایی که مصرف می کنید، از جمله داروهای نسخه ای، بدون نسخه و محصولات گیاهی مطلع کنید.
● هرگونه سابقه قبلی پرتودرمانی یا شیمی درمانی را با ارائه دهنده مراقبت های بهداشتی خود در میان بگذارید.
● اقدامات احتیاطی را برای به حداقل رساندن قرار گرفتن در معرض عفونت ها انجام دهید، زیرا جمسیتابین می تواند سیستم ایمنی بدن را تضعیف کند.
مصرف در بارداری
● جمسیتابین ممکن است به جنین آسیب برساند.
● این دارو نباید در دوران بارداری استفاده شود مگر اینکه به وضوح مشخص شده و تحت نظارت یک متخصص مراقبت های بهداشتی باشد.
مصرف در شیردهی
● برای راهنمایی با ارائه دهنده مراقبت های بهداشتی خود مشورت کنید.
پرسش از دکتر داروساز