










مسترانول mestranol
مسترانول ، که با نام های تجاری Enovid ، Norinyl و Ortho-Novum به فروش می رسد ، یک داروی استروژنی است که در قرص های ضد بارداری ، هورمون درمانی یائسگی و درمان اختلالات قاعدگی مورد استفاده قرار می گیرد. مسترانول در ترکیب با پروژسترون فرموله شده و به تنهایی در دسترس نیست.
مکانیسم اثر
اصلی ترین مکانیزم اثر قرص های ضد بارداری پیشگیری از تخمک گذاری است. مقادیر بالایی استروژن و پروژسترون در این قرص ها وجود دارد که باعث می شود ترشح LH و FSH در هیپوفیز کاهش یابد و کاهش FSH و LH این پیام را مخابره می کند که نیازی به تحریک تخمدان نیست. به همین خاطر فولیکول تحریک نشده و تخمک آزاد نمی شود و در نتیجه تخمک گذاری در سیکل ماهانه اتفاق نمی افتد و از بروز حاملگی جلوگیری می شود.
در ضمن پروژسترون موجود در این نوع قرص ها با تأثیر بر ترشحات دهانه رحم، رسیدن اسپرم به تخمک را دچار مشکل کرده و با نازک کردن جداره داخلی رحم مانع جایگزینی مناسب تخم لقاح یافته (اگر لقاحی صورت گرفته باشد) می شوند.
فارماکودینامیک
در حال حاضر 3 نوع قرص جلوگیری از بارداری مورد استفاده قرار می گیرد:
- قرص هایی ترکیبی که دارای استروژن و پروژسترون هستند.
- قرص های متوالی که در این نوع قرص ها از 21 قرص موجود 14 تا 16 قرص اول حاوی استروژن بوده و به 5 تا 7 قرص آخر هورمون پروژسترون نیز افزوده شده است.
- قرص های مینی پیل که فقط حاوی پروژسترون هستند و در بعضی از بسته بندی های آن، به جای 21 قرص 28 قرص وجود دارد. البته قرص های 28 روزه در واقع همان 21 روزه هستند، با این تفاوت که برای روزهای 22 تا 28 هفت قرص بی اثر حاوی آهن و ویتامین وجود دارد که در رفع کم خونی مؤثر هستند.
امروزه بیشتر از نوع قرص های ترکیبی استفاده می شود که شامل 2 جزء استروژنیک و پروژسترونی هستند.
از قرص های ترکیبی استروژنیک می توان به مسترانول (Mestranol) و اتینیل استرادیول (Ethinylestradiol) و از قرص های پروژسترون دار به ترکیباتی نظیر: اتینودیول در استات (Ethinynodiol Diacetate)، نوراتیندرون (Norethindrone) و نوراتیندرون استات (Norethindrone acetate) اشاره کرد.
قرص های ترکیبی جدیدی نیز با نام یاسمین (Yasmin) وارد بازار شده اند که حاوی اتینیل استرادیول و دروسپیرنون هستند..
مقدار مصرف مسترانول
بسته به نوع مورد استفاده تفاوت های اندکی در مصرف این قرصها وجود دارد اما اصول کلی یکسان است. قرصهای ترکیبی معمولاً ۲۱ تایی بوده و فرد هر روز یک قرص را مصرف میکند و سپس ۷ روز قرص نمیخورد که معمولاً در این ۷ روز خونریزی قاعدگی اتفاق خواهد افتاد.
معمولاً شروع دارو در ابتدای یک چرخه قاعدگی و یا برای سهولت به خاطر سپاری مصرف قرصها در نزدیکترین یک شنبه به شروع یک خونریزی قاعدگی خواهد بود. تا ۷ روز بعد از شروع قرص ها لازم است که از یک روش پیشگیری جایگزین نیز استفاده شود.
موارد منع مصرف
سابقه فشار خون بالا
وجود سر درد میگرنی
سابقه ترومبوفلبیت و تشکیل لخته در عروق
آمبولی ریه
سکته مغزی
ابتلا به بیماری های مربوط به عروق کرونر
اختلال در عملکرد کبد
سرطان پستان و رحم
بیماری های بد خیم مربوط به تخمدان
سرطان های وابسته به استروژن
خون ریزی دستگاه تناسلی
حاملگی
آدنوم کبد
عوارض جانبی مسترانول
آکنه (جوش صورت)
تهوع و استفراغ
افزایش بی دلیل وزن
سر درد و میگرن
افزایش فشار خون
ورم قرنیه چشم
حساسیت پستان ها
بروز اختلالات روحی و پرخاشگری
ورم در برخی اعضای بدن
خستگی مفرط و بروز افسردگی
لکه بینی و خون ریزی
تغییر در میل جنسی
بروز زخم
تشدید اثر برخی داروها نظیر داروهای ضد افسردگی و آرام بخش ها
امکان تشدید بیماری قند در بانوان مبتلا به دیابت
کاهش حجم شیر مادر با مصرف قرص های ترکیبی (در نتیجه مادران شیرده در 6 ماهه اول پس از زایمان نباید از این نوع قرص ها استفاده کنند).
احتمال ابتلا به عفونت های روده ای در دوره های مصرفی طولانی مدت
تشکیل کیست های تخمدانی در صورت مصرف مداوم
احتمال تشدید مشکلات عروقی
احتمال تشدید لخته شدن خون در پا و واریس در صورت مصرف نامنظم قرص های ضد بارداری
تداخلات دارویی
به علت اثر روی ساخت پروتئینهای کبدی این قرصها با بسیاری داروها تداخل دارند؛ که از مهمترین آنها عبارتند از:
- ریفامپین باعث کاهش اثر بخشی این قرصها میشود.
- ممکن است در مصرف همراه با ترکیباتپنیسیلین و تتراسایکلین کاهش اثر بخشی این قرصها دیده شود.
- مصرف همزمان با این داروها اثر بخشی این قرصها را کاهش میدهد: فنوباربیتال،کاربامازپین، فنیتویین و بسیاری از ضد صرعهای دیگر.
- این داروها باعث افزایش انعقاد پذیری خون شده و لذا میتوانند باعث کاهش اثر بخشیداروهای ضدانعقاد خون همچون وارفارین شوند.
- این داروها ممکن است نتایج آزمایشگاهی مربوط بهتست تحمل گلوگز و ارزیابی هورمونهای تیروئید، گلوکوکورتیکوئیدها و هورمونهایجنسی را تغییر دهد.
- قرصهای ضد بارداری خوراکیممکن است آمنوره ایجاد کنند و در تأثیر بروموکریپتین اختلال نمایند.
- کاربامازپین، فنوباربیتال، فنی توئین، ریفامپین، گریزوفولوین، پنی سیلین، سولفونامیدها، تتراسیکلینها از تأثیر قرصهای ضدبارداری خوراکی میکاهند.
- دانترولن و سایر داروهای هپاتوتوکسیک در صورت مصرف همزمان با ضد بارداریهای خوراکی ممکن است خطر بروز عوارض کبدی را افزایش دهند.
- در صورت مصرف همزمانقرصهای ضد بارداری با داروهای ضد انعقاد خوراکی لازم است دوز داروهای ضد انعقاد خوراکی مجدداً تنظیم گردد.
- استروژن موجود در قرصهای ضدبارداری تأثیر تاموکسیفن را دچار اختلال میکند.
- قرصهای ضدبارداری خوراکیممکن است تأثیر داروهایی مانند استامینوفن، لوزارپام، اکسازپام، کلوفیبرات و سالیسیلاتها را کاهش دهند.
- قرصهای ضدبارداری خوراکی تأثیر و عوارض داروهایی مانند داروهای ضد افسردگی سه حلقه ای، برخی بنزودیازپینها، کافئین، کورتیکواستروئیدها و تئوفیلین را افزایش میدهند.
هشدارها
در افراد جوان غیر سیگاری و بدون ریسک فاکتور بیماریهای قلبی عروقی ریسک بروز عوارضی همچون سکته قلبی و سکته مغزی با مصرف این قرصها افزایش قابل توجهی نمییابد. اثبات شده که این داروها ۲۸ درصد ریسک تروبوآمبولی وریدی را افزایش میدهند اما با توجه به شیوع ناچیز این عوارض در زنان بدون زمینه قبلی این افزایش ریسک اهمیت ندارد.
مصرف انواع قدیمی (اچ. دی) این داروها باعث ایجاد پر فشاری خون در ۴ تا ۵ درصد زنان سالم میشود و در ۱۵ درصد زنان مبتلا به پرفشاری خون فشار خونشان را افزایش میدهد؛ که این عارضه نیز در داروهای نسل جدیدتر کمتر مشاهده میشود.
در موارد زیر مصرف دارو با احتیاط صورت پذیرد:
وجود تومور در رحمافزایش فشار خون
صرع
نامنظم بودن قاعدگی
دیابت قندی
سنین 25 یا بالاتر به ویژه افرادی که مبتلا به چاقی، فشار خون و دیابت هستند
افراد سیگاری، به خصوص اگر سن آنها از 35 سال بیشتر باشد
پرسش از دکتر داروساز