● اندازه گیری فشار خون، بررسی میزان خونی است که از رگهای خونی عبور میکند و میزان مقاومتی است که خون در هنگام پمپاژ قلب با آن مواجه میشود.
● فشار خون بالا یا پرفشاری خون زمانی اتفاق میافتد که نیروی فشار خون از طریق عروق به طور مداوم بیش از حد بالا باشد. در این مقاله، ما اصول اولیه فشار خون، از جمله علائم، علل، نحوه درمان و موارد دیگر را پوشش خواهیم داد.
فشار خون بالا چیست؟
● رگهای خونی باریک که به عنوان شریان نیز شناخته میشوند، مقاومت بیشتری برای جریان خون ایجاد میکنند. هرچه رگهایتان باریکتر باشند، مقاومت بیشتری به وجود میآید و فشار خون بالاتر میرود. در درازمدت، افزایش فشار میتواند باعث مشکلات سلامتی از جمله بیماری قلبی شود.
● فشار خون بالا بسیار شایع است. در واقع، از زمانی که دستورالعملها در سال 2017 تغییر کرد، تقریباً نیمی از بزرگسالان با این بیماری تشخیص داده شدهاند.
● فشار خون بالا در طی چندین سال ایجاد میشود و معمولاً هیچ علامتی ندارد. اما حتی بدون علائم، فشار خون بالا میتواند باعث آسیب به رگهای خونی و اندامها، به ویژه مغز، قلب، چشمها و کلیهها شود.
● تشخیص زودهنگام مهم است. اندازه گیری منظم فشار خون میتواند به شما و پزشکتان کمک کند تا هرگونه تغییری را متوجه شوید. اگر فشار خونتان افزایش یافته باشد، ممکن است پزشک از شما بخواهد که فشار خون خود را در طی چند هفته بررسی کنید تا ببیند آیا این عدد همچنان بالا میماند یا به سطح طبیعی باز میگردد.
● درمان فشار خون بالا شامل داروهای تجویزی و تغییر شیوه زندگی سالم است. اگر این بیماری درمان نشود، میتواند منجر به مشکلات سلامتی، از جمله حمله قلبی و سکته شود.
روش تشخیص فشارخون بالا
● دو عدد نشان دهنده فشار خون هستند. فشار سیستولیک (عدد بالا) نشان دهنده فشار در شریانها هنگام ضربان قلب و پمپاژ خون است. فشار دیاستولیک (عدد پایین) نشان دهنده فشار موجود در شریانها بین ضربان قلب است.
● پنج دسته اندازه گیری فشار خون برای بزرگسالان:
○ سالم: اندازه گیری فشار خون سالم کمتر از 120/80 میلیمتر جیوه است.
○ افزایش یافته: عدد سیستولیک بین 120 تا 129 میلیمتر جیوه و عدد دیاستولیک کمتر از 80 میلیمتر جیوه است. پزشکان معمولاً فشار خون بالا را با دارو درمان نمیکنند. در عوض، پزشک ممکن است تغییر سبک زندگی برای کمک به کاهش فشار خون تجویز کند.
○ مرحله 1 فشار خون بالا: عدد سیستولیک بین 130 تا 139 میلیمتر جیوه یا عدد دیاستولیک بین 80 تا 89 میلیمتر جیوه است.
○ مرحله 2 پرفشاری خون: عدد سیستولیک 140 میلیمتر جیوه یا بیشتر و یا عدد دیاستولیک 90 میلیمتر جیوه یا بیشتر است.
○ بحران فشار خون: عدد سیستولیک بیش از 180 میلیمتر جیوه یا عدد دیاستولیک بیش از 120 میلیمتر جیوه است. فشار خون در این محدوده نیاز به مراقبت فوری پزشکی دارد. اگر علائمی مانند درد قفسه سینه، سردرد، تنگی نفس یا تغییر در بینایی در زمانی که فشار خون به این میزان بالا است رخ دهد، مراقبتهای پزشکی اورژانسی مورد نیاز است.
● اندازه گیری فشار خون با کاف فشار خون گرفته میشود. برای خواندن دقیق، باید یک کاف مناسب داشته باشید. یک کاف نامناسب ممکن است خوانش نادرستی را نشان دهد.
● اندازه گیری فشار خون برای کودکان و نوجوانان متفاوت است. اگر از شما خواسته شد فشار خون فرزندتان را کنترل کنید، از پزشک بخواهید که محدودههای سالم را برای کودکتان مشخص کند.
علائم فشار خون بالا چیست؟
● فشار خون بالا به طور کلی یک وضعیت خاموش است. بسیاری از افراد هیچ علامتی را تجربه نخواهند کرد. ممکن است سالها یا حتی دههها طول بکشد تا این وضعیت به سطوح به حدی شدید برسد که علائم آشکار شوند. حتی در این صورت، این علائم ممکن است به مسائل دیگری نسبت داده شوند.
● علائم فشار خون شدید میتواند شامل موارد زیر باشد:
- ○ گرگرفتگی
- ○ لکههای خونی در چشم (خونریزی زیر ملتحمه)
- ○ سرگیجه
● با توجه به انجمن قلب آمریکا، برخلاف تصور رایج، فشار خون شدید معمولاً باعث خونریزی بینی یا سردرد نمیشود - مگر زمانی که فردی در بحران فشار خون باشد.
● بهترین راه برای تشخیص فشار خون بالا این است که به طور منظم فشار خون را اندازه گیری کنید. اکثر پزشکان در هر قرار ملاقات فشار خون را اندازه گیری میکنند.
● اگر فقط یک دوره چکاپ سالانه دارید، با پزشک در مورد خطرات فشار خون بالا و سایر مواردی که ممکن است به شما در کنترل فشار خون نیاز داشته باشید صحبت کنید.
● به عنوان مثال، اگر سابقه خانوادگی بیماری قلبی دارید یا عوامل خطر ابتلا به این بیماری را دارید، پزشک ممکن است توصیه کند که فشار خون خود را دو بار در سال چک کنید. این به شما و پزشکتان کمک میکند تا قبل از اینکه مشکلساز شود، از مشکلات احتمالی جلوگیری کنید.
چه چیزی منجر به فشار خون بالا میشود؟
● دو نوع فشار خون بالا وجود دارد و هر نوع هم علت متفاوتی دارد.
فشار خون ضروری (اولیه)
● فشار خون ضروری را فشار خون اولیه نیز مینامند. این نوع فشار خون با گذشت زمان ایجاد میشود. اکثر مردم این نوع فشار خون بالا را دارند.
● ترکیبی از عوامل معمولاً در ایجاد فشار خون ضروری نقش دارند:
○ ژنها: برخی افراد از نظر ژنتیکی مستعد ابتلا به فشار خون هستند. این حالت ممکن است از جهشهای ژنی یا ناهنجاریهای ژنتیکی به ارث رسیده از والدین باشد.
○ سن: افراد بالای 65 سال بیشتر در معرض خطر ابتلا به فشار خون هستند.
○ نژاد: افراد سیاهپوست غیر اسپانیایی بیشتر در معرض ابتلا به فشار خون هستند.
○ زندگی با چاقی: زندگی با چاقی میتواند منجر به مشکلات قلبی از جمله فشار خون بالا شود.
○ مصرف زیاد الکل: زنانی که به طور معمول بیش از یک نوشیدنی در روز مینوشند و مردانی که بیش از دو نوشیدنی در روز مینوشند، ممکن است در معرض افزایش خطر ابتلا به فشار خون باشند.
○ داشتن یک زندگی بسیار کمتحرک: سطوح پایین تناسب اندام با فشار خون بالا مرتبط است.
○ زندگی با دیابت و یا سندرم متابولیک: افراد مبتلا به دیابت یا سندرم متابولیک در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به فشار خون بالا هستند.
○ مصرف زیاد سدیم: ارتباط کمی بین مصرف بالای سدیم روزانه (بیش از 1.5 گرم در روز) و فشار خون بالا وجود دارد.
فشار خون ثانویه
● فشار خون ثانویه اغلب به سرعت رخ میدهد و میتواند شدیدتر از فشار خون اولیه باشد. چندین شرایط که ممکن است باعث فشار خون ثانویه شوند عبارتند از:
- ○ بیماری کلیوی
- ○ آپنه انسدادی خواب
- ○ نقایص مادرزادی قلب
- ○ مشکلات تیروئیدی
- ○ عوارض جانبی داروها
- ○ استفاده از داروهای غیر قانونی
- ○ مصرف مزمن الکل
- ○ مشکلات غده فوق کلیوی
- ○ تومورهای غدد درون ریز خاص
تشخیص فشار خون بالا
● تشخیص فشار خون بالا به سادگی اندازه گیری فشار خون است. اکثر پزشکان فشار خون را به عنوان بخشی از یک ویزیت روتین بررسی میکنند.
● اگر فشار خونتان افزایش یافته باشد، پزشک ممکن است از شما درخواست کند که در طی چند روز یا چند هفته، فشارتان را به طور منظم چک کنید. تشخیص بیماری فشار خون به ندرت پس از یک بار چک کردن مشخص میشود.
● پزشک باید شواهدی از یک مشکل پایدار را ببیند. به این دلیل است که محیط ما میتواند به افزایش فشار خون کمک کند، مانند استرسی که ممکن است با حضور در مطب پزشک احساس میکنید. همچنین سطح فشار خون در طول روز تغییر میکند.
● اگر فشار خون بالا بماند، پزشک احتمالاً آزمایشهای بیشتری را برای رد کردن شرایط زمینهای انجام خواهد داد. این تستها میتوانند شامل موارد زیر باشند:
- ○ غربالگری کلسترول و سایر آزمایشات خون
- ○ آزمایش فعالیت الکتریکی قلب با الکتروکاردیوگرام (EKG که گاهی به آن نوار قلب نیز گفته میشود)
- ○ سونوگرافی قلب یا کلیه
- ○ دستگاه فشار خون خانگی برای کنترل فشار خون در یک دوره 24 ساعته در خانه
● این آزمایشات میتوانند به پزشک کمک کنند تا هرگونه مشکل ثانویهای را که باعث افزایش فشار خون شما میشود، شناسایی کند. همچنین میتوانند به مشاهده اثرات فشار خون بالا بر روی اندامهایتان کمک کنند.
● در طول این مدت، پزشک ممکن است درمان فشار خون را آغاز کند. درمان زودهنگام میتواند خطر آسیب مزمن را کاهش دهد.
گزینههای درمانی برای فشار خون بالا
● تعدادی از عوامل به پزشک کمک میکنند تا بهترین گزینه درمانی را برایتان تعیین کند. این عوامل شامل نوع فشار خون و علل شناسایی شده است.
گزینههای اولیه درمان فشار خون بالا
● اگر پزشک فشار خون اولیه تشخیص دهد، تغییرات سبک زندگی ممکن است به کاهش فشار خون بالا کمک کند. اگر تغییر سبک زندگی به تنهایی کافی نباشد، یا اگر اثربخشی آن متوقف شود، پزشک ممکن است دارو تجویز کند.
گزینههای درمان فشار خون ثانویه
● اگر پزشک یک مشکل اساسی را کشف کند که باعث فشار خون شده است، تمرکز درمان بر روی مشکل اساسی است. برای مثال، اگر دارویی که شروع به مصرف آن کردهاید باعث افزایش فشار خون شود، پزشک داروهای دیگری را که این عارضه جانبی را ندارند، امتحان میکند.
● گاهی اوقات، فشار خون بالا با وجود درمان علت زمینهای، همچنان پایدار است. در این مورد، پزشک برای ایجاد تغییر در شیوه زندگی و با تجویز داروها به کاهش فشار خون کمک میکند.
● برنامه درمانی فشارخون بالا در طی زمان اصلاح میشود تا بیشترین نتیجه را کسب کنید.
داروهای فشارخون بالا
● بسیاری از افراد با داروهای فشار خون مرحله آزمون و خطا را پشت سر میگذارند. پزشک ممکن است نیاز داشته باشد که داروهای مختلفی را امتحان کند تا زمانی که یک و یا ترکیبی از چند دارو را برای کنترل فشار مفید بداند.
● برخی از داروهای مورد استفاده برای درمان فشار خون عبارتند از:
○ بتابلاکرها: بتابلوکرها باعث میشوند قلب شما کندتر و با نیروی کمتری بتپد. این داروها مقدار خون پمپاژ شده از طریق شریانها را با هر ضربان کاهش میدهند که در مقابل باعث کاهش فشار خون میشوند. همچنین هورمونهای خاصی در بدن که باعث افزایش فشارخون میشوند را مسدود کنند.
○ دیورتیکها: سطوح بالای سدیم و مایعات اضافی در بدن میتواند فشار خون را افزایش دهد. دیورتیکها که به آنها قرصهای آب نیز گفته میشود، به کلیهها کمک میکنند تا سدیم اضافی را از بدن خارج کنند. با خروج سدیم، مایع اضافی در جریان خون به ادرار منتقل میشود که به کاهش فشار خون کمک میکند.
○ مهارکنندههای ACE: آنژیوتانسین یک ماده شیمیایی است که باعث سفت شدن و باریک شدن عروق خونی و دیواره شریانها میشود. مهارکنندههای ACE (آنزیم مبدل آنژیوتانسین) از تولید این ماده شیمیایی در بدن جلوگیری میکنند. این ماده به رگهای خونی کمک میکند و فشار خون را کاهش میدهد.
○ مسدود کنندههای گیرنده آنژیوتانسین II (ARBs): در حالی که هدف مهارکنندههای ACE متوقف کردن ایجاد آنژیوتانسین است، ARBها از اتصال آنژیوتانسین به گیرندهها جلوگیری میکنند. بدون مواد شیمیایی، رگهای خونی سفت نمیشوند که به شلشدن عروق و کاهش فشار خون کمک میکند.
○ مسدود کنندههای کانال کلسیم: این داروها مانع از ورود مقداری از کلسیم به عضلات قلب میشوند. این کار منجر به ضربان قلب کمتر و کاهش فشار خون میشود. این داروها همچنین در رگهای خونی اثر میگذارند و باعث شل شدن آنها و کاهش بیشتر فشار خون میشوند.
○ آگونیستهای آلفا-2: این نوع دارو باعث تغییر تکانههای عصبی میشود که باعث سفت شدن رگهای خونی میشود. این دارو به رگهای خونی کمک میکند تا آرام شوند که فشار خون را کاهش میدهد.
درمانهای خانگی برای فشار خون بالا
● تغییر سبک زندگی سالم میتواند به شما در کنترل عوامل ایجاد فشار خون کمک کند. در ادامه برخی از رایجترین آنها آورده شده است.
ایجاد یک رژیم غذایی سالم برای قلب
● یک رژیم غذایی سالم برای قلب برای کمک به کاهش فشار خون بالا حیاتی است. همچنین برای مدیریت فشار خون تحت کنترل و کاهش خطر عوارض مهم است. این عوارض عبارتند از بیماری قلبی، سکته مغزی و حمله قلبی.
● یک رژیم غذایی سالم برای قلب شامل:
- ○ میوهها
- ○ سبزیجات
- ○ غلات کامل
- ○ پروتئینهای بدون چربی؛ مانند ماهی
افزایش فعالیت بدنی
● ورزش علاوه بر کمک به کاهش وزن (در صورت توصیه پزشک)، میتواند به کاهش فشار خون به طور طبیعی و تقویت سیستم قلبی عروقی کمک کند.
● هدف این است که هر هفته 150 دقیقه فعالیت بدنی متوسط داشته باشید. حدود 30 دقیقه، 5 بار در هفته.
رسیدن به وزن مطلوب
● اگر با چاقی زندگی میکنید، حفظ وزن متوسط با رژیم غذایی مناسب برای قلب و افزایش فعالیت بدنی میتواند به کاهش فشار خون کمک کند.
مدیریت استرس
● ورزش یک راه عالی برای مدیریت استرس است. فعالیتهای دیگر نیز میتواند مفید باشد. این شامل:
- ○ مدیتیشن
- ○ نفس عمیق
- ○ ماساژ
- ○ ریلکس کردن عضلات
- ○ یوگا یا تای چی
● خواب کافی نیز ممکن است به کاهش سطح استرس کمک کند.
ترک سیگار و محدود کردن الکل
● اگر سیگاری هستید و فشار خون بالا تشخیص داده شده است، پزشک به احتمال زیاد توصیه میکند که آن را ترک کنید. مواد شیمیایی موجود در دود تنباکو میتواند به بافتهای بدن آسیب برساند و دیواره رگهای خونی را سخت کند.
● اگر به طور منظم بیش از حد الکل مصرف میکنید یا به الکل وابستگی دارید، به دنبال کمک باشید تا میزان نوشیدنی خود را کاهش دهید یا به طور کامل آن را قطع کنید. مصرف بیش از حد الکل میتواند فشار خون را افزایش دهد.
نکاتی در سبک زندگی برای کاهش خطر ابتلا به فشار خون بالا
● اگر فاکتورهای خطر ابتلا به فشار خون بالا را دارید، میتوانید اقداماتی را برای کاهش خطر ابتلا به این بیماری و عوارض آن انجام دهید.
میوهها و سبزیجات را به رژیم غذایی خود اضافه کنید
● حتماً مصرف میوه و سبزیجات را در رژیم غذاییتان اضافه کنید. سعی کنید روزانه بیش از هفت وعده میوه و سبزیجات مصرف کنید. سپس سعی کنید یک وعده بیشتر در روز به مدت 2 هفته اضافه کنید. بعد از این 2 هفته، یک وعده دیگر اضافه کنید. هدف این است که 10 وعده میوه و سبزیجات در روز داشته باشید.
شکر تصفیه شده را محدود کنید
● سعی کنید مقدار غذاهای شیرین شده با شکر مانند ماستهای طعم دار، غلات و نوشابههای گازدار را که به صورت روزانه میخورید، محدود کنید. غذاهای بسته بندی شده، قند غیر ضروری را پنهان میکنند، پس حتماً برچسب ارزش غذایی را بخوانید.
مصرف سدیم را کاهش دهید
● افراد مبتلا به فشار خون بالا و افرادی که در معرض خطر ابتلا به بیماری قلبی هستند بهتر است مصرف سدیم روزانه خود را بین 1500 میلی گرم تا 2300 میلی گرم در روز حفظ کنند.
● بهترین راه برای کاهش سدیم این است که غذاهای تازه را بیشتر بپزید و مقدار فست فود یا غذاهای از پیش بسته بندی شده را که میخورید محدود کنید، که گاهی اوقات میتوانند سدیم بسیار بالایی داشته باشند.
وزن تان را کاهش دهید
● وزن ایده آل را میتوان از طریق یک رژیم غذایی مغذیتر و افزایش ورزش بدنی به دست آورد.
● استفاده از مربی ورزشی، و حتی کمک یک متخصص تغذیه، میتوانید یاد بگیرید چگونه بهترین انتخاب را برای بدن و سبک زندگی خود داشته باشید.
فشار خون خود را به طور منظم کنترل کنید
● بهترین راه برای جلوگیری از عوارض و مشکلات، تشخیص زودهنگام فشار خون است.
● فشارخون خود را به طور مرتب بررسی و یادداشت کنید و آن را در قرار ملاقاتهای منظمتان با پزشک ببرید. این کار میتواند به پزشک کمک کند تا مشکلات احتمالی را قبل از پیشرفت بیماری تشخیص دهد.
فشار خون بالا در دوران بارداری
● افراد مبتلا به فشار خون میتوانند با وجود داشتن این بیماری، نوزادان سالمی به دنیا بیاورند. اما اگر در دوران بارداری به دقت تحت نظارت و کنترل قرار نگیرند، هم برای مادر و هم برای نوزاد خطرناک است.
● افراد مبتلا به فشار خون بالا که باردار میشوند بیشتر احتمال دارد دچار عوارض شوند. به عنوان مثال، زنان باردار مبتلا به فشار خون ممکن است کاهش عملکرد کلیه را تجربه کنند. نوزادان متولد شده از والدینی که مبتلا به فشار خون بالا هستند ممکن است وزن کمی هنگام تولد داشته باشند یا زودتر از موعد به دنیا بیایند.
● برخی از افراد ممکن است در دوران بارداری خود دچار فشار خون بالا شوند. انواع مختلفی از مشکلات فشار خون بالا ممکن است ایجاد شوند. این وضعیت اغلب پس از تولد نوزاد خود به خود از بین میروند. ابتلا به فشار خون بالا در دوران بارداری ممکن است خطر ابتلا به فشار خون را در مراحل بعدی زندگی افزایش دهد.
پره اکلامپسی
● در برخی موارد، افراد باردار مبتلا به فشار خون ممکن است در دوران بارداری خود دچار پره اکلامپسی شوند. این وضعیت افزایش فشار خون میتواند باعث عوارض کلیوی و سایر اعضای بدن شود. این حالت میتواند منجر به سطوح بالای پروتئین در ادرار، مشکلات عملکرد کبد، مایع در ریهها یا مشکلات بینایی شود.
● با بدتر شدن این وضعیت، خطرات برای مادر و نوزاد افزایش مییابد. پره اکلامپسی میتواند منجر به اکلامپسی شود که باعث تشنج میشود. فشار خون بالا در بارداری همچنان یکی از دلایل مهم مرگ مادران است. عوارض برای نوزاد شامل وزن کم هنگام تولد، تولد زودرس و مرده زایی است.
● هیچ راه شناخته شده ای برای پیشگیری از پره اکلامپسی وجود ندارد و تنها راه برای درمان این عارضه، زایمان نوزاد است. اگر در دوران بارداری دچار این عارضه شوید، پزشک شما را از نظر عوارض به دقت زیر نظر خواهد گرفت.
فشار خون بالا چه اثراتی بر بدن دارد؟
● از آنجایی که فشار خون بالا اغلب یک وضعیت خاموش است، میتواند سالها قبل از آشکار شدن علائم به بدن آسیب برساند. اگر فشار خون بالا درمان نشود، ممکن است با عوارض جدی و حتی کشنده مواجه شوید.
● عوارض فشار خون بالا شامل موارد زیر است:
شریانهای آسیب دیده
● شریانهای سالم انعطاف پذیر و قوی هستند. خون آزادانه و بدون مانع از طریق شریانها و عروق سالم جریان دارد.
● پرفشاری خون شریانها را سفتتر و سختتر میکند. این آسیب باعث میشود چربیهای رژیم غذایی راحتتر در شریانها رسوب کنند و جریان خون را محدود کنند. این آسیب میتواند منجر به افزایش فشار خون، انسداد و در نهایت حمله قلبی و سکته شود.
قلب آسیب دیده
● فشار خون بالا باعث میشود قلب بیش از حد سخت کار کند. افزایش فشار در رگهای خونی، ماهیچههای قلب را مجبور میکند تا با نیروی بیشتری نسبت به یک قلب سالم پمپاژ کنند.
● این حالت ممکن است باعث بزرگ شدن قلب شود. بزرگ شدن قلب خطر ابتلا به موارد زیر را افزایش میدهد:
- ○ نارسایی قلبی
- ○ آریتمیها
- ○ مرگ ناگهانی قلب
- ○ حمله قلبی
مغز آسیب دیده
● مغز شما برای عملکرد صحیح به منبع سالم خون غنی از اکسیژن متکی است. فشار خون بالا درمان نشده میتواند منبع خون مغز را کاهش دهد:
- ○ انسداد موقت جریان خون به مغز، حملات ایسکمیک گذرا (TIA) نامیده میشود.
- ○ انسداد قابل توجه جریان خون باعث مرگ سلولهای مغز میشود. این به عنوان سکته مغزی شناخته میشود.
● فشار خون کنترل نشده همچنین ممکن است بر حافظه و توانایی شما در یادگیری، یادآوری، صحبت کردن و استدلال تأثیر بگذارد. درمان فشار خون بالا اغلب اثرات فشار خون بالا کنترل نشده را پاک یا معکوس نمیکند. اما خطرات و مشکلات آینده را کاهش میدهد.
خلاصه
● فشار خون بالا، یک مشکل بهداشتی بسیار رایج در دنیاست. اگر اخیراً تشخیص فشار خون بالا داشته اید، برنامه درمانی تان بسته به عوامل متفاوت خواهد بود.
● خبر خوب این است که در بسیاری از موارد فشار خون بالا و تغییر سبک زندگی میتوانند ابزار قدرتمندی برای مدیریت یا حتی معکوس کردن تشخیص باشند. این تغییرات شامل گنجاندن میوهها و سبزیجات مغذی بیشتر در رژیم غذایی، فعالیت بدنی بیشتر، محدود کردن مصرف سدیم و محدود کردن مصرف الکل است.
● از آنجایی که فشار خون بالا اغلب بدون علامت ظاهر میشود، مهم است که فشار خون خود را در طول دورههای فیزیکی سالانه چک کنید. فشار خون شدید میتواند باعث مشکلات جدی سلامتی شود، بنابراین هر چه زودتر تشخیص داده شود، زودتر میتوان آن را مدیریت کرد - و احتمالاً حتی آن را معکوس کرد!
درج نظر