● اختلالات سلامت روان در هر شخصی رخ می‌دهد. افراد از هر جنسی، چه مرد و چه زن، احتمالاً افسردگی، اضطراب و سایر مشکلات سلامت روان را تجربه کنند. اما ممکن است سلامت روان در مردان متفاوت به نظر برسند. باورهای اجتماعی غالب می‌تواند تشخیص نیاز به حمایت سلامت روان را هم برای مردان و هم برای پزشکان دشوارتر کند.
● در این مقاله از مؤسسه دارویی رضوی نکات مفیدی در مورد سلامت روان مردان، از شناسایی علائم گرفته تا یافتن نوع درمان مناسب ارائه شده است؛ پس مطالعه این مطلب برای کلیه آقایان ضروری است.
مهم‌ترین اختلالات سلامت روان مردان را بشناسید
● اختلالات سلامت روان مردان به اندازه زنان شایع است؛ اما به دلیل هنجارهای اجتماعی و فرهنگی ممکن است به طور متفاوتی خود را نشان دهد و حتی تشخیص داده شود. در ادامه مهم‌ترین اختلالات سلامت روان مردان بررسی شده است.
1. افسردگی
● همه افراد، چه مردان و چه زنان، احتمالاً در مقطعی از زندگی خود افسردگی را تجربه کنند. افسردگی یک وضعیت جدی است که بر نحوه تفکر، احساس و عمل فرد تأثیر می‌گذارد. بر اساس داده‌های مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌ها (CDC)، زنان بیشتر از مردان افسردگی را تجربه می‌کنند. البته مردان کمتر در نظرسنجی‌ها شرکت دارند. به همین دلیل، شایع‌تر است که افسردگی در مردان با علائم متفاوت و گاهی اوقات تشخیص سخت‌تر همراه باشد.
● مردان مبتلا به افسردگی احتمالاً ابتدا متوجه اثرات فیزیکی آن شوند. اگرچه افسردگی به‌عنوان یک اختلال سلامت روان در نظر گرفته می‌شود؛ اما می‌تواند روی بدن هم تأثیر داشته باشد. بسیاری از مردان بیشتر به دلیل مسائل جسمی به پزشک مراجعه می‌کنند.
● چند مورد از علائم فیزیکی رایج این اختلال در مردان شامل موارد زیر است:
- ○ تنگی قفسه سینه
- ○ مشکلات گوارشی مانند باد شکم، اسهال و یبوست
- ○ اختلال نعوظ و سایر مشکلات جنسی
- ○ سردرد
- ○ مشکلات هورمونی مانند تستوسترون پایین
- ○ درد
- ○ تپش قلب
- ○ کاهش وزن ناخواسته (گاهی افزایش وزن)
● علائم روانی افسردگی ممکن است در مردان متفاوت از سایر جنسیت‌ها ظاهر شود؛ در نتیجه می‌تواند تشخیص افسردگی را دشوارتر کند. این علائم ممکن است با نحوه تفکر و پردازش اطلاعات فرد تداخل داشته باشد و بر رفتار و احساسات تأثیر بگذارد. افسردگی علائم عاطفی هم ایجاد می‌کند.
● اکثر مردم وقتی کلمه «افسردگی» را می‌شنوند، شخصی بسیار غمگین را تصور می‌کنند؛ اما غم و اندوه تنها یکی از بسیاری از احساسات احتمالی است که افسردگی می‌تواند ایجاد کند.
● علاوه بر غم و اندوه، ممکن است علائم احساسی افسردگی زیر هم برای مردان ایجاد شود:
- ○ تحریک
- ○ پرخاشگری
- ○ خشم
- ○ کناره‌گیری عاطفی از دوستان، خانواده و همکاران
- ○ ناامیدی
- ○ عدم علاقه به خانواده، اجتماع، سرگرمی‌ها و کار
- ○ کمبود میل جنسی
- ○ بی‌قراری
2. اختلال اضطراب فراگیر
● افراد مبتلا به اختلال اضطراب فراگیر (GAD) به‌صورت غیرقابل کنترلی در مورد اتفاقات و موقعیت‌های متداول نگران هستند. گاهی اوقات این اختلال به عنوان روان‌رنجوری اضطرابی مزمن هم شناخته می‌شود. GAD با احساسات عادی اضطراب متفاوت است.
● بیشتر افراد در مورد جنبه‌های زندگی مانند امور مالی خود احساس اضطراب دارند؛ اما افراد مبتلا به اختلال اضطراب فراگیر احساس می‌کنند تحت تأثیر مشکلات و اضطراب خود قرار گرفته‌اند.
● اگر به اختلال اضطراب فراگیر مبتلا هستید، ممکن است به‌طور دائم در مورد طیف وسیعی از کارهای روزمره مانند خانواده، سلامت یا امور مالی خود نگران باشید. GAD اغلب در حدود سن 30 سالگی ظاهر می‌شود؛ اما می‌تواند کودکان را هم تحت تأثیر قرار دهد.
● نگرانی بیش از حد و غیرواقعی می‌تواند ترسناک باشد و در روابط و فعالیت‌های روزانه اختلال ایجاد کند. اما تعداد زیادی از گزینه‌های درمانی برای این اختلال وجود دارد.
3. اختلال اضطراب اجتماعی
● اختلال اضطراب اجتماعی که گاهی اوقات به‌عنوان فوبیای اجتماعی شناخته می‌شود، نوعی اختلال اضطرابی است که باعث ایجاد اضطراب یا ترس در محیط‌های اجتماعی می‌شود. فرد مبتلا به این اختلال در صحبت با افراد، ملاقات با افراد جدید و شرکت در اجتماع‌ها مشکل دارد؛ چراکه آنها در مورد قضاوت یا بررسی دقیق دیگران احساس اضطراب کنند.
● فرد مبتلا به اختلال اضطراب اجتماعی ممکن است درک کند که ترس‌هایشان غیرمنطقی است؛ اما برای غلبه بر آنها ناتوان خواهد بود. این اختلال با کم‌رویی متفاوت است. اگرچه خجالتی‌بودن باعث دشوار شدن معاشرت، مدرسه و کار می‌شود؛ اما زندگی را به اندازه اضطراب اجتماعی مختل نخواهد کرد. اضطراب اجتماعی مداوم و طاقت‌فرساست و احتمالاً بر فعالیت‌های روزمره تأثیر بگذارد.
4. اختلال وسواس فکری عملی
● اختلال وسواس فکری عملی (OCD) یک وضعیت سلامت روان مزمن به‌حساب می‌آید که وسواس، اجبار یا هر دو آن‌هاست. معمولاً درمان این اختلال شامل روان‌درمانی و دارو خواهد بود. افراد مبتلا به این اختلال، افکار ناخواسته تکراری را تجربه می‌کنند که باعث تمایل شدید آنها به رفتاری خاص می‌شود. سپس آن اصرار یا اجبار را برای کمک به رهایی از افکار وسواسی نشان می‌دهند.
● بسیاری از مردم دوباره چک می‌کنند تا مطمئن شوند در ورودی را قفل کرده‌اند یا اجاق گاز را خاموش کرده‌اند. این عادت‌ها ممکن است به فرد کمک کند احساس امنیت بیشتری داشته باشد؛ اما لزوماً نشانه اختلال وسواس فکری-عملی نیست. برای افرادی که با وسواس فکری عملی (OCD) زندگی می‌کنند، این عادت‌ها یک انتخاب شخصی نیستند؛ بلکه باعث پیچیدگی و اختلال در زندگی روزمره آنها می‌شود.
● بسیاری از افراد مبتلا به اختلال وسواس فکری عملی افکار و باورهایی را که به اجبار آنها دامن می‌زند، غیرمنطقی یا حداقل بسیار بعید می‌دانند.
● اما به آنها عمل می‌کنند تا:
- ○ ناراحتی ناشی از افکار وسواسی مزاحم را تسکین دهند.
- ○ از تبدیل ترس‌های همیشگی به واقعیت جلوگیری کنند.
5. اختلال استرس پس از سانحه
● اختلال استرس پس از سانحه (PTSD)، یک وضعیت سلامت روانی جدی است که زمانی فقط به جانبازان پس از جنگ نسبت داده می‌شد. اما امروزه این اختلال خیلی بیشتر است. PTSD یک وضعیت سلامت روان است که احتمالاً در نتیجه مشاهده یا تجربه یک اتفاق دردناک رخ دهد.
● افرادی که با اختلال استرس پس از سانحه زندگی می‌کنند، با افزایش پاسخ «جنگ یا گریز» مواجه هستند. هرگونه تهدیدی، سیستم عصبی آنها را تحریک می‌کند که منجر به تغییرات شیمیایی در مغز می‌شود. این فرآیند حتی در زمانی که تهدید واقعی وجود ندارد یا دیگر حضور ندارد، احساس خطر و سایر علائم را ایجاد می‌کند.
● قبلاً به اختلال استرس پس از سانحه «شوک پوسته» یا «سندرم خستگی نبرد: گفته می‌شد و بسیاری از مردم ممکن است از طریق ارتباط آن سربازان کهنه‌کار دوران جنگ با این وضعیت آشنا شده باشند. اما PTSD می‌تواند در نتیجه موقعیت‌های مختلف ایجاد شود.
● برخی از علل PTSD عبارتند از:
- ○ بلای طبیعی
- ○ جرم‌های خشونت‌آمیز
- ○ یک رویداد پزشکی جدی
- ○ تجربه‌ای تا مرز مرگ
- ○ از دست‌دادن یک عزیز
- ○ سوءاستفاده فیزیکی یا جنسی
- ○ حوادث جاده‌ای.
6. اختلال دوقطبی
● اختلال دوقطبی یک وضعیت سلامت روان است که با تغییر خلق‌وخو از شیدایی به افسردگی مشخص می‌شود. اگرچه مدیریت اختلال دوقطبی می‌تواند چالش برانگیز باشد؛ اما درمان‌ها و استراتژی‌های موثر زیادی در دسترس هستند. این اختلال در گذشته به‌عنوان افسردگی شیدایی و بیماری دوقطبی شناخته می‌شد.
● علائم اصلی اختلال دوقطبی عبارتند از:
- ○ دوره‌های شیدایی یا خلق‌وخوی به‌شدت بالا؛
- ○ دوره‌های افسردگی یا خلق‌وخوی ضعیف.
● این دوره‌ها ممکن است از چند روز تا چند هفته یا بیشتر طول بکشد. سه نوع اصلی اختلال دوقطبی شامل دوقطبی نوع یک، دوقطبی نوع دو و سیکلوتیمیا وجود دارد. اکثر تحقیقات نشان می‌دهند که موارد ابتلا به اختلال دوقطبی در مردان و زنان تقریباً با هم مساوی است. اگرچه برخی مطالعات نشان داده‌اند که این اختلال احتمالاً در زنان شایع‌تر باشد. اما علائم اصلی این اختلال ممکن است باتوجه‌به جنسیت فرد متفاوت باشد.
7. روان‌گسیختگی (اسکیزوفرنی)
● اسکیزوفرنی یک بیماری مزمن است که سلامت روان مردان را تهدید می‌کند. علت این اختلال ناشناخته است؛ اما محققان معتقدند که ترکیبی از عوامل بیولوژیکی، ژنتیکی و محیطی می‌تواند علت این بیماری باشند. افراد مبتلا روان‌گسیختگی تحریف واقعیت را تجربه می‌کنند که اغلب به شکل هذیان یا توهم خود را نشان می‌دهد.
● اگرچه برآوردهای دقیق دشوار است؛ اما اسکیزوفرنی کمتر از 1 درصد از جمعیت را تحت تأثیر قرار می‌دهد. باورهای غلط در مورد این اختلال وجود دارد. برای مثال، برخی از مردم فکر می‌کنند که اسکیزوفرنی باعث ایجاد «شخصیت دوگانه» می‌شود.
● اما باید گفت که اسکیزوفرنی و تجزیه هویت دو اختلال متفاوت هستند. اسکیزوفرنی می‌تواند در هر سنی رخ دهد. این بیماری در مردان اغلب در اواخر نوجوانی یا اوایل 20 سالگی خود را نشان می‌دهد. اما زنان بیشتر در اواخر دهه 20 و اوایل 30 سالگی علائم این بیماری را تجربه می‌کنند.
آیا مردان کمتر دچار مشکلات روانی می‌شوند؟
● اگرچه یک پیش‌فرض رایج وجود دارد که زنان بیشتر از مردان به بیماری‌های روانی مبتلا می‌شوند. اما این بدین معنی نیست که مردان تحت تأثیر این بیماری‌ها قرار نمی‌گیرند. در سال 2019، مردان در ایالات‌متحده با نرخی 3.7 برابر بیشتر از زنان بر اثر خودکشی جان خود را از دست دادند.
● متخصصان به طور فزاینده‌ای عوامل پیچیده‌ای را که در مورد تفاوت نحوه تجربه زنان و مردان به اختلالات سلامت روان مطرح می‌شود، تایید می‌کنند. اگرچه عوامل بیولوژیکی، مانند تفاوت‌های هورمونی، می‌توانند نقش داشته باشند؛ آنها کل داستان را بیان نیستند.
● کلیشه‌های جنسی، استراتژی‌های مقابله و سوگیری بالینی در بین سایر موارد ممکن است بر مفروضات در مورد افرادی که بیماری‌های سلامت روان مردان را تجربه می‌کنند هم تأثیر بگذارند.
علائم سلامت روان مردان کدامند؟
● گاهی اوقات مردان و زنان به دلیل ترکیبی از عوامل بیولوژیکی و اجتماعی می‌توانند مشکلات سلامت روانی یکسانی را به روش‌های مختلف تجربه کنند. علائم مشکلات سلامت روان مردان ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- ○ عصبانیت و پرخاشگری
- ○ تحریک‌پذیری
- ○ ناامیدی
- ○ سوء‌مصرف مواد
- ○ مشکل در تمرکز
- ○ احساس نگرانی مداوم
- ○ مشارکت در فعالیت‌های پرخطر
- ○ رفتار غیرعادی مرتبط با دیگران
- ○ افکار خودکشی
● برخی از بیماری‌های روانی از جمله اضطراب و افسردگی، می‌توانند علائم فیزیکی هم داشته باشند که افراد ممکن است نادیده بگیرند. در بیشتر موارد دوستان و خانواده ممکن است اولین کسانی باشند که متوجه علائم می‌شوند؛ چراکه تشخیص آنها در هنگام تجربه خود عارضه احتمالاً دشوار باشد.
چرا مردان برای درخواست کمک تردید دارند؟
● بر اساس اعلام مؤسسه ملی سلامت روان، در سال گذشته مردان کمتر از زنان تحت درمان بهداشت روانی قرار گرفته‌اند. البته این بدین معنا نیست که مردان به درمان نیازی ندارند یا از آن سود نمی‌برند.
● پیدا کردن کمک برای مردان در مورد سلامت روان خود دشوار است؛ چراکه با انواع پیام‌هایی که در دوران رشد دریافت کرده‌اند، تضاد دارد. بسیاری از کلیشه‌های فرهنگی قوی در مورد نحوه رفتار مردان به‌ویژه در مورد مدیریت احساسات وجود دارند.
● به‌علاوه، مردانی که نمی‌توانند به‌صورت آشکار درباره احساسات خود صحبت کنند، ممکن است تشخیص علائم بیماری‌های روانی در آنها دشوار باشد.
نحوه دریافت کمک برای بهبود سلامت روان مردان
● بسیاری از مردان در مورد دریافت کمک سردرگم هستند و نمی‌دانند چه کاری انجام دهید. اگر به‌دنبال کمک هستید اما مطمئن نیستید از کجا شروع کنید، چند گزینه دارید. موارد اشاره شده در ادامه را با دقت پیگیری کنید.
1. با پزشک خود صحبت کنید
● اگر قبلاً به طور مرتب به یک متخصص مراجعه می‌کردید، آنها می‌توانند نقطه شروع خوبی باشند. پزشک احتمالاً شما را به شخصی که در زمینه سلامت روان تخصص دارد، ارجاع دهد.
2. از مشاوره آنلاین را استفاده کنید
● مشاوره آنلاین در مورد سلامت روان، روشی نوین و کارآمد برای دریافت خدمات روانشناسی و مشاوره از راه دور است. این روش به شما امکان می‌دهد تا بدون نیاز به حضور فیزیکی در مطب روانشناس، از طریق تماس تصویری، صوتی یا گفت‌وگوی متنی، از خدمات تخصصی در زمینه‌های مختلف سلامت روان بهره‌مند شوید.
3. با درمانگر تماس بگیرید
● قبل از تعیین قرار ملاقات با درمانگر تماس بگیرید. برخی از اطلاعات اولیه در مورد آنچه که می‌خواهید به آن بپردازید، و چیزهایی که درمانگر به دنبال آن است به درمانگر بدهید. اگر بیمه درمانی دارید، در مورد آنها سوال بپرسید.
4. آنچه در قرار ملاقات اتفاق می‌افتد
● احتمالاً درمانگر یکی دو جلسه اول را صرف شناختن فرد خواهد کرد. همچنین این فرصتی را در اختیار شخص قرار می‌دهد تا با رویکرد درمانگر آشنا شود. بنابراین نباید از پرسیدن هرگونه سوال در مورد آنچه از جلسات آینده انتظارش را دارید، دریغ کنید.
● بسیار مهم است که با متخصصی که انتخاب می‌کنید احساس راحتی کنید. اگر بعد از چند جلسه احساس کردید که با درمانگر راحت نیستید، می‌توانید گزینه‌های دیگر را بررسی کنید. بسیاری از افراد برای اینکه بتوانند متخصص مناسب را پیدا کنند، به چند درمانگر مراجعه کنند.
● با توجه به علائم، درمانگر احتمالاً بیمار را به روانپزشک ارجاع دهد تا تجویز داروها از جمله داروهای ضد افسردگی را بررسی شود. البته به خاطر داشته باشید که داروها لزوماً تا آخر عمر همراه شخص نیست. گاهی اوقات فقط یک پیشرفت موقت را فراهم می‌کند تا به شما کمک کند. همچنین روانپزشک می‌تواند در مورد هر گونه عوارض جانبی که احتمالاً تجربه کنید، کمک کند.
نکات بهداشت روان برای مردان
● مراقبت از خود برای همه، از جمله مردان، مفید است. اگرچه کار با یک متخصص سلامت روان می‌تواند کمک بزرگی باشد؛ اما کارهای زیادی وجود دارند که می‌توانید برای حمایت از خود بین جلسات مشاوره انجام دهید.
● کارهایی که می‌توانید انجام دهید شامل موارد زیر هستند:
- ○ ارتباطات اجتماعی ایجاد کنید: انسان‌ها موجوداتی اجتماعی هستند. هر فرد باید یک گروه حمایت اجتماعی خوب برای خودش داشته باشد. همیشه به دنبال افرادی باشید که مثبت‌اندیش هستند، ذهنی باز دارند و از شما حمایت می‌کنند.
- ○ به یک سرگرمی مشغول شوید: داشتن یک سرگرمی که از آن لذت می‌برید، می‌تواند به سلامت ذهنی شما کمک کند. بنابراین، برای فعالیت‌هایی که از آن لذت می‌برید، وقت بگذارید. از جمله این کارها می‌توان به پیاده‌روی، آشپزی، ورزش، شنا، باغبانی، مسافرت، مطالعه یا تماشای فیلم اشاره کرد.
- ○ ورزش منظم داشته باشید: تحقیقات متعدد نشان می‌دهد که انجام 20 دقیقه فعالیت بدنی سه بار در هفته خطر افسردگی و اضطراب را کاهش می‌دهد. این فعالیت‌ها شامل هر شکلی از ورزش است که ضربان را افزایش می‌دهد. از جمله آنها می‌توان به پیاده‌روی، دویدن، شنا، دوچرخه سواری یا تمرینات با شدت بالا اشاره کرد.
- ○ تغذیه مناسب داشته باشید: تا حد امکان از غذاهای تازه و کامل استفاده کنید. این غذاها شامل پروتئین بدون چربی، چربی‌های سالم، سبزیجات، میوه‌ها و غلات کامل است. همچنین مصرف الکل، شکر، غذاهای فرآوری‌شده و کربوهیدرات‌های تصفیه‌شده را محدود کنید.
جمع‌بندی
● سلامت روان یکی از ضروری‌ترین الزامات برای رفاه و کیفیت بالای زندگی است. علائم بیماری روانی ممکن است در مردان و زنان متفاوت به نظر برسد و تشخیص برخی از بیماری‌های روانی در مردان در مقایسه با زنان دشوار باشد. مردان می‌توانند طیف وسیعی از بیماری‌های سلامت روان را تجربه کنند.
● افسردگی، اختلال اضطراب فراگیر، اختلال اضطراب اجتماعی، اختلال وسواس فکری عملی، اختلال استرس پس از سانحه، اختلال دوقطبی و اسکیزوفرنی از جمله بیماری‌هایی هستند که سلامت روان مردان با مشکل روبه‌رو می‌کنند.
● هر یک از اختلالات علت و علائم خاص خودشان را دارند. اگرچه به دلیل هنجارهای اجتماعی، تشخیص بیماری‌ها در مردان سخت است؛ اما در این مطلب چندین روش برای بهبود سلامت مردان معرفی شد.
درج نظر