سرطان چیست؟ علائم و درمان سرطان بدخیم و خوش خیم

سرطان چیست؟ چگونه سرطان پدید می آید؟

سرطان بیماری ای است که در آن سلول ها به صورت غیر قابل کنترلی رشد و نمو کرده و تقسیم می گردند. این رشد غیر طبیعی سلولی می تواند منجر به شکل گیری توده ای سلولی به نام تومور شود. تومورها به دو دسته خوش خیم و بدخیم تقسیم می گردند.در حالت عادی در بدن ما هر سلول عمر محدودی دارد که پس از آن که وظیفه خود را در قبال بدن انجام داد از بین می رود. مرگ سلول بر موازنه های علمی استوار است که فرمان مرگ برنامه ریزی شده سلول توسط هسته سلول صادر می گردد.این Apoptosis یا مرگ برنامه ریزی شده سلولی در واقع همان منشا اصلی حیات است.زمانی که ژن های موجود در هسته سلول دچار عارضه و یا چالش می شوند ، فرمان مرگ سلولی به موقع صادر نمی شود و در نتیجه سلول همچنان به تکثیر و رشد خود ادامه می دهد.این اتفاق که منجر به از بین رفتن و یا به هم خوردن متابولیسم عضوی از بدن می گردد همان سرطان است. 

متاستاز چیست؟

سلول های سرطانی می توانند در هر نقطه ای از بدن ایجاد شده و به سایر نقاط بدن گسترش یابند و بافت ها و ارگان های سالم بدن را تحت تاثیر خود قرار دهند. هم چنین سلول های سرطانی می توانند از تومور اصلی جدا شده و از طریق سیستم گردش خون به غدد لنفاوی برسند و گسترش یابند که به آن متاستاز می گویند.

سلول های سرطانی و سالم چه تفاوتی با هم دارند؟

رفتار و عملکرد سلول های سالم و سرطانی با یکدیگر بسیار متفاوت است. تفاوت سلول های سالم و سرطانی را می توان به ابعاد زیر دسته بندی کرد:

1.رشد و تقسیم سلولی

رشد و تقسیم سلول های سالم به طور منظم و کنترل شده است که توسط موازین خاصی در بدن رخ می دهد. این در حالی است که سلول های سرطانی بی قاعده و به شکل غیر قابل کنترلی رشد و نمو می کنند و عموما به سیگنال های توقف رشد خود پاسخی نداده و به صورت مداوم تکثیر می شوند.

2.آپوپتوز یا مرگ از پیش برنامه ریزی شده

وقتی یک سلول سالم دچار آسیب می گردد از طریق فرآیندی به نام آپوپتوز از بین می روند اما سلول های سرطانی معمولا با فرار از این فرایند به جای از بین رفتن ، به تکثیر خود ادامه می دهند.

3.تمایز سلولی

سلول های سالم به صورت کاملا تمایز یافته وظایف کاملا مشخصی را در بدن به عهده داشته و انجام می دهند.این در حالی است که سلول های سرطانی اغلب به صورت ناقص تمایز یافته اند و یا غیر تمایز یافته اند و وظایف خاص سلول در حالت سالم را انجام نمی دهند.

4.توانایی متاستاز و مهاجرت

سلول های سالم در جای مشخصی از بدن قرار گرفته و به سایر قسمت های بدن مهاجرت نمی کنند اما این در حالی است که همان طور که پیش از این گفته شد سلول های سرطانی می توانند از محل اصلی خود جدا شده و به سایر قسمت های بدن مهاجرت کنند.

5.نیازمندی به سیگنال رشد

سلول های سالم برای رشد خود به سیگنال های رشد نیاز دارند تا تکثیر شوند و هم چنین به سیگنال های توقف رشد نیز پاسخ می دهند. سلول های سرطانی ممکن است برای رشد به سیگنال های خارجی نیازی نداشته باشند و به سیگنال های توقف رشد نیز پاسخ ندهند.

سلول های سالم هم چنین می توانند به صورت کاملا هماهنگ با سلول های اطراف و محیط بین سلولی هماهنگ کار کنند این در حالی است که سلول های سرطانی ممکن است در محیط اطراف خود تغییراتی ایجاد نمایند تا شرایط را برای رشد خود بهبود دهند.

چه زمانی سرطان در بدن پخش می شود؟

پخش سرطان در بدن به وسیله فرآیندی به نام متاستاز در بدن رخ می دهد. سلول های سرطانی از تومور اولیه خود جدا شده و توسط جریان خون به سایر بدن منتقل می شوند.برخی از تومورها و انواع مختلفی از سلول های سرطانی بیشتر مستعد پخش شدن در بدن هستند. در پخش سرطان هم چنین محیط میکروسکوپی اطراف تومور نیز بسیار حائز اهمیت است که آیا مستعد پخش شدن تومور می باشد یا خیر. در برخی از مواقع سیستم ایمنی بدن ممکن است توانایی مقابله با سلول های سرطانی را نداشته باشد. به طور کلی هر چقدر تومور تهاجمی تر و بزرگ تر باشد ، احتمال پخش شدن آن در بدن و گسترشش بیشتر است. نوع سرطان نیز در سرعت و روند گسترش آن تاثیرگذار است. برای مثال سرطان ریه، پستان، پروستات و روده بزرگ احتمال بیشتری دارد که به سایر نقاط بدن متاستاز نماید.

عوامل موثر در بروز سرطان چه مواردی هستند؟

عوامل موثر در بروز سرطان در بدن را می توان به دو دسته قابل کنترل و غیرقابل کنترل دسته بندی نمود:

عوامل قابل کنترل سرطان

استعمال دخانیات

مصرف الکل

تغذیه نامناسب

فعالیت بدنی ناکافی

چاقی

قرارگیری در معرض مواد شیمیایی

آلودگی هوا

اشعه های مضر

عوامل غیرقابل کنترل در سرطان

ژنتیک و وراثت

افزایش سن

بیماری های زمینه ای

سرطان چه نشانه هایی دارد؟ علائم بروز سرطان

نشانه های سرطان بسته به نوع سرطان می تواند کاملا متفاوت باشد. بااین حال برخی نشانه های عمومی سرطان عبارتند از:

کاهش وزن غیرمنتظره

خستگی مداوم

درد مداوم

تب و تعریق شبانه

تغییرات پوستی

تورم یا توده های غیرعادی

چند نوع سرطان وجود دارد؟

بر اساس نوع سلولی که سرطان از آن منشا می گیرد و محلی که از آن آغاز به تکثیر و رشد می نماید، به دسته های مختلفی تقسیم می شوند. در حالت کلی سرطان ها به پنج دسته اصلی تقسیم می شوند:

1.کارسینوم ‌ها (Carcinomas) که شایع ترین نوع سرطان ها هستند و از سلول های غده ای یا سنگفرشی منشا می گیرند.

2.سارکوم‌ ها (Sarcomas) که از استخوان ، بافت چربی یا عضلانی منشا می گیرند.

3.لوسمی‌ ها (Leukemias) که از سلول های خون و مغز استخوان منشا گرفته که می تواند حاد یا مزمن باشد.

4.لنفوم‌ ها و میلوما‌ ها (Lymphomas and Myelomas) که از لنفوسیت‌ها منشا گرفته و معمولا در غدد لنفاوی یا سایر بافت های لنفاوی شکل می گیرند.

5.سرطان‌ های مغزی و نخاعی  (Brain and Spinal Cord Cancers) که از سلول‌های مغز و نخاع منشا می گیرند.

علاوه بر این پنج دسته اصلی، سرطان‌های نادر دیگری نیز وجود دارد که می تواند از سلول ها و بافت های خاصی هم چون ملانوما، کارسینوم های نورواندوکرین و تراتوما منشا گیرند.

 

چه روش هایی برای تشخیص سرطان وجود دارد؟

روش های ترکیبی معمولا بهترین گزینه برای تشخیص بیماری سرطان است که به طور خلاصه به آن ها اشاره می کنیم:

1.معاینات فیزیکی

2.تست های تصویر برداری

3.آزمایش های خون و ادرار

4.بیوپسی یا نمونه برداری

5.آزمایش های ژنتیکی

6.تست های مرتبط با مارکرهای توموری

7.اندوسکوپی

8.پاپ اسمیر

9.اسکن استخوان

10.سیتولوژی

در این بخش از دسته بندی مقالات سرطان قرار است با انواع سرطان و راه های درمان و داروهای مرتبط با این حوزه بپردازیم.