● سندرم گلین باره یک اختلال عصبی و بیماری خود ایمنی است که می‌تواند پس از ابتلا به عفونت ایجاد شود. این بیماری سیستم عصبی محیطی را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد و می‌تواند منجر به گزگز، ضعف و فلج شود که ممکن است ماه‌ها یا سال‌ها ادامه یابد.
● سندرم گیلن باره (GBS) اغلب پس از عفونت تنفسی یا گاستروانتریت ظاهر می‌شود که بیشتر به‌عنوان مسمومیت غذایی شناخته می‌شود. علائم در عرض چند روز یا چند هفته پس از عفونت شروع می‌شود. در موارد نادر، GBS ممکن است به دنبال واکسیناسیون اتفاق بیافتد.
● کارشناسان نمی‌دانند چرا این بیماری در برخی افراد رخ می‌دهد و در برخی دیگر نه. این بیماری ارثی و مسری نیست.
سندرم گیلن باره چیست؟
● GBS یک بیماری خودایمنی جدی و نادر است که می‌تواند هر بخشی از سیستم عصبی خارج از مغز و نخاع را تحت‌تأثیر قرار دهد که به آن سیستم عصبی محیطی می‌گویند.
● بیماری خودایمنی باعث می‌شود که سیستم ایمنی به گروه‌های خاصی از سلول‌های سالم حمله کند و آنها را از بین ببرد. در مورد GBS، به غلاف میلین اعصاب محیطی حمله می‌کند.
● غلاف‌های میلین آکسون‌های اعصاب را می‌پوشانند. میلین به این ضایعات طولانی و نازک سلول‌های عصبی کمک می‌کند تا پیام‌ها را منتقل کنند. در برخی موارد، GBS به خود اکسون ها نیز حمله می‌کند.
● این آسیب مانع از ارسال اطلاعات خاص اعصاب مانند حس لامسه به نخاع و مغز می‌شود که باعث احساس بی‌حسی می‌شود. علاوه بر این، مغز و نخاع دیگر نمی‌توانند سیگنال‌ها را به بدن برگردانند که منجر به ضعف عضلانی می‌شود.
● هر فردی که احساس سوزن سوزن شدن و ضعف شدیدی دارد باید در اسرع وقت تحت مراقبت‌های پزشکی قرار گیرد.
انواع سندروم گیلن باره
● GBS می‌تواند اشکال مختلفی داشته باشد.
● پلی رادیکولونوروپاتی دمیلینه کننده التهابی حاد شایع‌ترین نوع GBS در ایالات متحده است. به طور معمول، ضعف از قسمت پایین بدن شروع می‌شود و به‌تدریج به سمت بالا حرکت می‌کند تا نواحی دیگر را تحت‌تأثیر قرار دهد.
● سندرم میلر فیشر یک بیماری عصبی اکتسابی و گونه‌ای از GBS است. این بیماری می‌تواند منجر به مشکلاتی در راه رفتن و تعادل شود. همچنین بر عضلات چشم و رفلکس‌های تاندون تأثیر می‌گذارد.
● یکی دیگر از اشکال نادر گلین باره نوروپاتی حاد اکسون حرکتی است که باعث ضعف ناگهانی در اندام‌ها و گاهی اوقات مشکل در تنفس می‌شود. ممکن است اعصاب سر را درگیر کند. شکل مشابهی از GBS، نوروپاتی آکسونی حاد حسی حرکتی است که با تغییرات حسی مانند سوزن سوزن شدن یا بی‌حسی شروع می‌شود.
● برخی از انواع آن آهسته‌تر شروع می‌شوند و علائم مداوم دارندوند. در پلی نوروپاتی دمیلینه کننده التهابی مزمن، دوره‌های ضعف طی چند سال عود می‌کند. در نوروپاتی حرکتی چند کانونی، ضعف بر چندین عضله در ناحیه خاصی از یک یا هر دو بازو یا پا تأثیر می‌گذارد.
علائم سندروم گیلن باره
● علائم GBS اغلب در عرض 3 هفته پس از عفونت شروع می‌شود. معمولاً با گزگز و ضعف در پاها و دست‌ها یا درد در پاها یا پشت شروع می‌شود. کودکان ممکن است در راه رفتن مشکل داشته باشند.
● گاهی اوقات ضعف از قسمت بالایی بدن شروع می‌شود، اما معمولاً از پایین پاها شروع و به سمت بالا گسترش می‌یابد. در برخی موارد، ممکن است فراتر از پاها گسترش نیابد.
● اگر ضعف از پاها فراتر رود، ممکن است فرد دچار موارد زیر شود:
- ○ ضعف در دو طرف بدن
- ○ مشکل در تنفس
- ○ ضعف عضلانی در بازوها
- ○ فلج کل بدن
● علائم می‌تواند طی چند ساعت، روز یا هفته بدتر شود. در 9 مورد از 10 مورد مبتلا، علائم در هفته سوم بدتر می‌شوند. پس از 4 هفته، بعید است که ضعف بدتر شود.
● علاوه بر ضعف و گزگز عضلانی، تغییرات عصبی می‌تواند منجر به موارد زیر شود:
- ○ مشکلات بینایی، به دلیل ضعف در عضلات چشم
- ○ مشکل در صحبت‌کردن، جویدن و بلعیدن
- ○ درد شدید، به‌خصوص در شب
- ○ مشکلات هماهنگی
- ○ تغییرات در ضربان قلب یا فشار خون
- ○ مشکلات گوارشی و کنترل ادرار
● هر فردی با این علائم نیاز به مراقبت فوری پزشکی دارد. در برخی موارد، افراد کنترل عضلات خود را از دست می‌دهند و در نتیجه فلج می‌شوند. مشکلات تنفسی و تغییرات قلبی عروقی می‌تواند تهدید کننده زندگی باشد.
● GBS می‌تواند اثرات عاطفی نیز داشته باشد. سازگاری با فلج سریع و نیاز به کمک می‌تواند ناراحت کننده باشد.
● پس از 4 هفته که علائم به اوج خود رسید، برای مدتی ثابت می‌ماند و اعصاب به تدریج بهبود می‌یابند. همچنین خطر ابتلا به GBS پس از ابتلا به آنفولانزا احتمالاً بیشتر از خطر ابتلا به آن پس از واکسیناسیون است.
علل سندروم گیلن باره
● علل دقیق GBS هنوز مشخص نیست، اما اغلب پس از عفونت رخ می‌دهد. در موارد نادر، افراد پس از واکسیناسیون آن را تجربه می‌کنند.
● این حالت می‌تواند برای هر کسی اتفاق بیافتد، اما افراد بالای 50 سال به نظر می‌رسد خطر بیشتری دارند.
● افراد پس از عفونت به GBS به موارد زیر مبتلا شده‌اند:
- ○ باکتری کمپیلوباکتر ژژونی که می‌تواند باعث عفونت روده و اسهال شود
- ○ ویروس اپشتین بار که باعث مونونوکلئوز عفونی یا تب غددی می‌شود
- ○ سیتومگالوویروس که ممکن است هیچ علامتی ایجاد نکند
- ○ باکتری مایکوپلاسما پنومونیه که می‌تواند مجاری تنفسی را آلوده کند
- ○ ویروس زیکا که محققان هنوز در حال بررسی این موضوع هستند
● یک نظریه این است که عفونت‌های ویروسی و عفونت‌های باکتریایی نحوه واکنش سیستم ایمنی به اعصاب محیطی را تغییر می‌دهند. این حالت باعث می‌شود که سیستم ایمنی، میلیون و اکسون‌ها را به‌عنوان یک ماده خارجی به‌اشتباه تشخیص دهد و آنها را هدف قرار دهد.
آیا سندروم گیلن باره ارتباطی با تزریق واکسن دارد؟
● در جولای 2021، سازمان غذا و دارو (FDA) هشدار داد که ممکن است خطر ابتلا به GBS در 42 روز پس از تزریق واکسن کووید-19 جانسون‌اند جانسون (Janssen) افزایش یابد که تحت مجوز استفاده اضطراری از FDA است.
● با این حال، موارد GBS به دنبال این واکسن نادر است. تا 12 ژوئیه، کارکنان مراکز بهداشتی تقریباً 12.5 میلیون دوز از واکسن را تجویز کردند و گزارش‌هایی در حدود 100 مورد GBS داشتند.
● ممکن است ارتباطی بین واکسیناسیون و GBS وجود داشته باشد. در سال 1976، افزایش اندکی در خطر ابتلا به GBS به دنبال واکسیناسیون علیه آنفولانزا خوکی وجود داشت. با این حال، افزایش تنها 1 مورد در 100،000 بود.
● کارشناسان ارتباط احتمالی بین GBS و واکسن آنفولانزا را بررسی کرده‌اند، اما نتایج متفاوت بوده است. طبق گفته مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری (CDC) در هر میلیون دوز از این واکسن‌ها، حداکثر 1 تا 2 مورد ممکن است GBS وجود داشته باشد.
● همچنین خطر ابتلا به GBS پس از ابتلا به آنفولانزا احتمالاً بیشتر از خطر ابتلا به آن پس از واکسیناسیون است.
تشخیص گیلن باره
● تشخیص GBS، به‌خصوص در مراحل اولیه آن، ممکن است دشوار باشد. علائم بین افراد متفاوت است و می‌تواند شبیه علائم سایر بیماری‌های عصبی باشد.
● پزشک موارد زیر را بررسی می‌کند:
- ○ آیا ضعف هر دو طرف بدن را تحت‌تأثیر قرار داده یا خیر
- ○ علائم با چه سرعتی ظاهر شده‌اند
- ○ ترتیب ظاهر شدن آنها
● همچنین ممکن است آزمایش‌های زیر را توصیه کنند:
- ○ معاینه هدایت عصبی که می‌تواند نشان دهد که آیا سیگنال‌های عصبی کند هستند یا خیر
- ○ الکترومیوگرافی، که گاهی اوقات EMG نامیده می‌شود که عملکرد عصبی را در فیبرهای عضلانی آزمایش می‌کند
- ○ ایجاد سوراخ کمری که شامل برداشتن نمونه‌ای از مایع مغزی نخاعی برای آزمایش است
درمان سندروم گیلن باره
● در حال حاضر هیچ درمانی برای GBS وجود ندارد، اما درمان می‌تواند به مدیریت علائم آن کمک کند.
● یک روش، درمان با ایمونوگلوبولین است که شامل دریافت آنتی‌بادی از اهداکننده به‌صورت داخل وریدی است. این حالت ممکن است به کاهش پاسخ خود ایمنی کمک کند.
● روش دیگر تبادل پلاسما است که شامل برداشتن خون و ارسال آن از طریق دستگاهی است که پلاسما را از سلول‌های خونی جدا می‌کند. این کار باعث حذف برخی از آنتی‌بادی‌هایی می‌شود که به سلول‌های سالم حمله می‌کنند و به بدن اجازه می‌دهد پلاسمای خود را بازسازی کند.
● این دو روش به یک اندازه مؤثر هستند، تا زمانی که فرد آنها را در عرض 2 هفته پس از ابتلا دریافت کند. به نظر نمی‌رسد استفاده از هر دو روش درمانی باعث بهبود بیشتر
نتیجه شود.
● هنگامی که علائم شدید هستند، ممکن است فرد برای تنفس، نظارت بر قلب و جلوگیری از ورود بزاق یا غذا به مجاری هوایی خود به کمک نیاز داشته باشد.
● در طول بهبودی، عدم حرکت می‌تواند منجر به عوارضی مانند لخته شدن خون شود. دریافت رقیق‌کننده‌های خون تزریقی می‌توانند به جلوگیری از این امر کمک کنند.
● مراجعه به فیزیوتراپیست نیز می‌تواند کمک کند. یک برنامه توانبخشی ممکن است شامل انواع فعالیت‌های فیزیکی و سایر انواع درمان برای بازسازی قدرت و بازیابی تحرک و سایر عملکردها باشد.
● ممکن است مشاوره روان‌شناختی نیز مفید باشد، زیرا GBS می‌تواند بر سلامت روانی و عاطفی هم تأثیر بگذارد.
● برخی تحقیقات نشان داده‌اند که تزریق کورتیکواستروئید ممکن است به کاهش پاسخ ایمنی مضر کمک کند، اما در حال حاضر شواهد کافی برای حمایت از این موضوع وجود ندارد.
چشم‌انداز
● در بیشتر موارد، آسیب عصبی ناشی از GBS به مدت 2 تا 3 هفته به‌سرعت بدتر می‌شود و پس از 4 هفته ثابت می‌ماند. برخی از افراد فلج اندام را تجربه می‌کنند، اما بیشترشان در عرض 6 تا 12 ماه بهبود می‌یابند.
● حقایقی در مورد علائم و بهبودی:
- ○ در 4 هفتگی، ضعف ممکن است در بدترین حالت خود باشد.
- ○ طول مدت علائم می‌تواند از روزها تا هفته‌ها یا ماه‌ها متغیر باشد.
- ○ بهبودی می‌تواند در عرض چند هفته اتفاق بیفتد، اما برخی از افراد هنوز پس از 2 سال در حال بهبودی هستند.
- ○ حدود 30 درصد از افراد هنوز بعد از 3 سال ضعف دارند.
- ○ حدود 70 درصد افراد بهبودی کامل پیدا می‌کنند.
- ○ حدود 15٪ ضعف طولانی مدت دارند و ممکن است نیاز به استفاده از واکر یا وسیله دیگری برای پشتیبانی داشته باشند.
- ○ حدود 3% چندین سال بعد دچار عود ضعف یا گزگز می‌شوند.
- ○ در 5% موارد می‌تواند کشنده باشد.
● بهبودی ممکن است زمان ببرد و فرد در این فرایند به حمایت نیاز دارد.
● به طور کلی، از هر 20 مورد GBS یک مورد کشنده است که معمولاً به دلیل مشکلات قلبی عروقی، مشکل تنفسی یا عفونت است. با این حال، اکثر افراد بهبودی کامل پیدا می‌کنند.
خلاصه
● GBS یک بیماری عصبی جدی و نادر است. یک وضعیت خود ایمنی است که می‌تواند پس از ابتلا به برخی عفونت‌ها ایجاد شود. علائم شامل سوزن سوزن شدن و ضعف عضلانی است. در برخی موارد می‌تواند منجر به فلج شود.
● اکثر افراد بهبودی کامل پیدا می‌کنند، اما ممکن است زمان ببرد. در حال حاضر هیچ درمانی برای GBS وجود ندارد، اما درمان‌های مختلف می‌توانند تأثیر آن را کاهش دهند.
● هر کسی که معتقد است علائم GBS را دارد باید فوراً تحت مراقبت پزشکی قرار گیرد؛ زیرا این بیماری می‌تواند منجر به عوارض تهدید کننده زندگی شود.
درج نظر