● سوء تغذیه به دریافت خیلی کم یا بیش از حد برخی از مواد مغذی اشاره دارد. این حالت می‌تواند منجر به مشکلات جدی سلامتی، از جمله کاهش رشد، مشکلات چشمی، دیابت و بیماری قلبی شود.
● سوء تغذیه میلیاردها نفر را در سراسر جهان تحت‌تأثیر قرار می‌دهد. برخی از جمعیت‌ها بسته به محیط، سبک زندگی و منابع خود در معرض خطر بالایی برای ابتلا به انواع خاصی از سوء تغذیه هستند.
● این مقاله انواع، علائم و علل سوء تغذیه را مورد بحث قرار می‌دهد و اطلاعاتی در مورد پیشگیری و درمان ارائه می‌دهد.
سوء تغذیه چیست؟
● سوء تغذیه وضعیتی است که در نتیجه کمبود یا مصرف بیش از حد مواد مغذی ایجاد می‌شود.
● انواع سوء تغذیه عبارتند از:
تغذیه کم: این نوع سوءتغذیه ناشی از عدم دریافت پروتئین، کالری یا ریز مغذی‌های کافی است. منجر به کاهش وزن نسبت به قد، کوتاهی قد نسبت به سن و وزن کم نسبت به سن می‌شود.
تغذیه بیش از حد: مصرف بیش از حد برخی مواد مغذی مانند پروتئین، کالری یا چربی نیز می‌تواند منجر به سوء تغذیه شود. این حالت معمولاً منجر به اضافه‌وزن یا چاقی می‌شود.
● افرادی که سوءتغذیه دارند اغلب کمبود ویتامین‌ها و مواد معدنی به‌ویژه آهن، روی، ویتامین A و ید دارند.
● با این حال، کمبود ریز مغذی‌ها می‌تواند در تغذیه بیش از حد هم رخ دهد.
● ممکن است به دلیل مصرف بیش از حد کالری، اضافه‌وزن یا چاقی داشته باشید، اما ویتامین‌ها و مواد معدنی کافی را به طور همزمان دریافت نکنید.
● به این دلیل که در پرخوری غذایی‌هایی مانند غذاهای سرخ شده و شیرین، کالری و چربی بالایی دارند؛ اما مواد مغذی کمی دارند.
علائم و نشانه‌های سوء تغذیه
● علائم و نشانه‌های سوء تغذیه به نوع آن بستگی دارد.
● تشخیص اثرات سوء تغذیه می‌تواند به افراد و متخصصان کمک کند تا مسائل مربوط به کم خونی یا پرخوری را شناسایی و درمان کنند.
تغذیه کم و ناکافی
● این نوع سوءتغذیه معمولاً ناشی از عدم دریافت مواد مغذی کافی در رژیم غذایی است.
● که می‌تواند باعث موارد زیر شود:
- ○ کاهش وزن
- ○ از دست دادن چربی و توده عضلانی
- ○ گونه‌های توخالی و چشم‌های گود رفته
- ○ معده متورم
- ○ خشکی مو و پوست
- ○ تأخیر در بهبود زخم
- ○ خستگی
- ○ مشکل در تمرکز
- ○ تحریک‌پذیری
- ○ افسردگی و اضطراب
● افراد مبتلا به کم غذایی ممکن است یک یا چند مورد از این علائم را داشته باشند. برخی از انواع سوء تغذیه اثرات مشخص‌تری دارند.
● کواشیورکور، کمبود شدید پروتئین، باعث احتباس مایعات و بیرون زدگی شکم می‌شود. از سوی دیگر، بیماری ماراسموس که ناشی از کمبود شدید کالری است، منجر به کاهش قابل توجه توده چربی و عضله می‌شود.
● سوء تغذیه همچنین می‌تواند منجر به کمبود ریز مغذی‌ها شود. برخی از شایع‌ترین کمبودها و علائم عبارتند از:
- ○ ویتامین A: خشکی چشم، شب‌کوری، افزایش خطر عفونت.
- ○ روی: از دست دادن اشتها، توقف رشد، تأخیر در بهبود زخم‌ها، ریزش مو، اسهال.
- ○ آهن: اختلال در عملکرد مغز، مشکلات مربوط به تنظیم دمای بدن، مشکلات معده.
- ○ ید: بزرگ شدن غدد تیروئید (گواتر)، کاهش تولید هورمون تیروئید، مشکلات رشد و نمو.
● از آنجایی که تغذیه ناکافی منجر به مشکلات جسمی جدی و سلامتی می‌شود، می‌تواند خطر مرگ را افزایش دهد.
● در واقع، تخمین زده می‌شود که کوتاه‌قدی، کمبود روی و ویتامین A منجر به 45 درصد از مرگ و میر کودکان در سال 2011 شده است.
تغذیه بیش از حد یا پرخوری
● علائم اصلی تغذیه بیش از حد اضافه‌وزن و چاقی است، اما می‌تواند منجر به کمبود مواد مغذی نیز شود.
● تحقیقات نشان می‌دهد افرادی که اضافه‌وزن یا چاقی دارند، در مقایسه با افرادی که وزن طبیعی دارند، احتمال دریافت ناکافی و سطوح پایین خونی برخی ویتامین‌ها و مواد معدنی را دارند.
● یک مطالعه روی 285 نوجوان نشان داد که سطح ویتامین‌های A و ویتامین E در خون افراد چاق 2 تا 10 درصد کمتر از شرکت کنندگان با وزن طبیعی است.
● احتمالاً به این دلیل است که اضافه‌وزن و چاقی می‌تواند ناشی از مصرف بیش از حد غذاهای فست‌فودی و فرآوری شده باشد که کالری و چربی بالایی دارند؛ اما مواد مغذی کمی دارند.
● مطالعه‌ای بر روی بیش از 17000 بزرگسال و کودک نشان داد افرادی که فست‌فود می‌خورند به طور قابل توجهی ویتامین A و ویتامین C کم و کالری، چربی و سدیم بیشتری مصرف می‌کنند نسبت به افرادی که از این نوع غذاها خودداری می‌کنند.
ارزیابی سوء تغذیه
● علائم سوء تغذیه توسط متخصصان هنگام غربالگری این بیماری ارزیابی می‌شود.
● ابزارهایی که برای شناسایی سوءتغذیه استفاده می‌شوند شامل نمودارهای کاهش وزن و شاخص توده بدن (BMI)، آزمایش خون برای وضعیت ریز مغذی‌ها و معاینات فیزیکی هستند.
● اگر سابقه کاهش وزن و سایر علائم مرتبط با سوءتغذیه را دارید، ممکن است پزشک آزمایش‌های بیشتری را برای شناسایی کمبود ریزمغذی‌ها تجویز کند.
● از سوی دیگر، شناسایی کمبود مواد مغذی ناشی از تغذیه بیش از حد می‌تواند دشوارتر باشد.
● اگر اضافه‌وزن یا چاقی دارید و بیشتر غذاهای فرآوری شده و فست‌فود می‌خورید، ممکن است ویتامین یا مواد معدنی کافی دریافت نکنید. برای اینکه متوجه شوید کمبود مواد مغذی دارید، در مورد عادات غذایی خود با پزشک صحبت کنید.
اثرات بلند مدت سوء تغذیه
● سوء تغذیه می‌تواند منجر به ایجاد بیماری‌های مختلف و مزمن شود.
● اثرات درازمدت سوء تغذیه شامل افزایش خطر چاقی، بیماری قلبی و دیابت است.
● یک مطالعه روی 50 نوجوان در برزیل نشان داد، پسران که در اوایل زندگی به دلیل سوءتغذیه کاهش رشد داشتند، در طول سه سال 5 درصد توده چربی بیشتری در مقایسه با همسالان خود که رشد مناسبی داشتند، به دست آوردند.
● تحقیقات بیشتر نشان داد که 21 درصد از نوجوانان با کاهش رشد در برزیل در مقایسه با کمتر از 10 درصد از نوجوانان با رشد مناسب، فشار خون بالایی داشتند.
● محققان گمان می‌کنند که سوء تغذیه در دوران کودکی باعث تغییراتی در متابولیسم می‌شود که ممکن است منجر به افزایش ابتلا به بیماری‌های مزمن در آینده شود.
● تغذیه بیش از حد نیز می‌تواند باعث ایجاد برخی از مشکلات سلامتی شود.
● به طور خاص، کودکان دارای اضافه‌وزن یا چاق شانس بیشتری برای ابتلا به بیماری قلبی و دیابت نوع 2 دارند.
● مطالعه‌ای روی بیش از 369،000 کودک نشان داد که احتمال ابتلا به دیابت نوع 2 در افرادی که چاق بودند در مقایسه با همسالان خود که دارای BMI طبیعی بودند، چهار برابر بیشتر بود.
● از آنجایی که اثرات طولانی مدت سوء تغذیه می‌تواند خطر ابتلا به برخی بیماری‌ها را افزایش دهد، پیشگیری و درمان سوء تغذیه ممکن است به کاهش شیوع بیماری‌های مزمن کمک کند.
علل شایع سوء تغذیه
● سوء تغذیه یک مشکل جهانی است که می‌تواند ناشی از شرایط محیطی، اقتصادی و پزشکی باشد.
● سازمان جهانی بهداشت تخمین می‌زند که بیش از 460 میلیون بزرگسال و 150 میلیون کودک دچار سوءتغذیه هستند، در حالی که بیش از دو میلیارد بزرگسال و کودک دارای اضافه‌وزن یا چاق هستند.
● علل شایع سوء تغذیه عبارتند از:
○ ناامنی غذایی یا عدم دسترسی به غذای کافی و مقرون‌به‌صرفه: مطالعات ناامنی غذایی در کشورهای در حال توسعه و توسعه یافته را با سوءتغذیه مرتبط می‌دانند.
○ مشکلات گوارشی و مشکلات مربوط به جذب مواد مغذی: شرایطی که باعث سوء جذب می‌شوند، مانند بیماری کرون، بیماری سلیاک و رشد بیش از حد باکتری‌ها در روده، می‌توانند باعث سوء تغذیه شوند.
○ مصرف بیش از حد الکل: مصرف زیاد الکل می‌تواند منجر به دریافت ناکافی پروتئین، کالری و ریز مغذی‌ها شود.
○ اختلالات سلامت روان: افسردگی و سایر شرایط سلامت روان می‌توانند خطر سوء تغذیه را افزایش دهند. یک مطالعه نشان داد که شیوع سوء تغذیه در افراد مبتلا به افسردگی 4 درصد بیشتر از افراد سالم است.
○ ناتوانی در تهیه غذا: مطالعات ضعف بدنی، تحرک کم و نداشتن قدرت عضلانی را به‌عنوان عوامل خطر برای سوءتغذیه شناسایی کرده‌اند. این مسائل مهارت‌های آماده سازی غذا را مختل می‌کنند.
جمعیت‌های در معرض خطر
● سوء تغذیه مردم را در تمام نقاط جهان تحت‌تأثیر قرار می‌دهد، اما برخی از جمعیت‌ها در معرض خطر بیشتری هستند.
● جمعیت‌هایی که مستعد سوء تغذیه هستند عبارتند از:
○ افرادی که در کشورهای در حال توسعه یا مناطقی با دسترسی محدود به غذا زندگی می‌کنند: کمبود تغذیه و کمبود ریزمغذی‌ها به‌ویژه در کشورهای جنوب صحرای آفریقا و آسیای جنوبی رایج است.
○ افراد با افزایش نیاز به مواد مغذی، به‌ویژه کودکان و زنان باردار یا شیرده: در برخی از کشورهای در حال توسعه، 24 تا 31 درصد از مادران باردار و شیرده دچار سوء تغذیه هستند.
○ افرادی که در فقر زندگی می‌کنند یا درآمد پایینی دارند: وضعیت اجتماعی - اقتصادی پایین با سوء تغذیه مرتبط است.
○ سالمندان، به‌ویژه آنهایی که تنها زندگی می‌کنند یا دارای معلولیت هستند: تحقیقات نشان می‌دهد که تا 22٪ از افراد مسن دچار سوء تغذیه هستند و بیش از 45٪ در معرض خطر سوء تغذیه هستند.
○ افراد مبتلا به مشکلاتی که بر جذب مواد مغذی تأثیر می‌گذارند: افراد مبتلا به بیماری کرون یا کولیت اولسراتیو ممکن است تا چهار برابر بیشتر از افرادی که این شرایط را ندارند در معرض سوء تغذیه قرار بگیرند.
پیشگیری و درمان سوءتغذیه
● پیشگیری و درمان سوء تغذیه مستلزم رسیدگی به علل زمینه‌ای است.
● سازمان‌های دولتی، سازمان‌های مستقل و مدارس می‌توانند در پیشگیری از سوء تغذیه نقش داشته باشند.
● تحقیقات نشان می‌دهد که برخی از مؤثرترین راه‌ها برای جلوگیری از سوءتغذیه شامل ارائه قرص‌های آهن، روی و ید، مکمل‌های غذایی و آموزش تغذیه به جمعیت‌هایی است که در معرض سوء تغذیه قرار دارند.
● همچنین می‌توانید با داشتن رژیم غذایی شامل انواع کربوهیدرات، پروتئین، چربی، ویتامین، مواد معدنی و آب کافی، از سوءتغذیه جلوگیری کنید.
● از سوی دیگر، درمان سوء تغذیه اغلب شامل رویکردهای فردی‌تر است.
● متخصص می‌تواند علائم و نشانه‌های سوء تغذیه را ارزیابی و نکاتی را توصیه کند، مانند کار با یک متخصص تغذیه برای ایجاد یک برنامه غذایی که ممکن است شامل مصرف مکمل‌ها باشد.
سخن آخر
● سوء تغذیه به تغذیه بیش از حد و کم غذایی اشاره دارد.
● افرادی که سوء تغذیه دارند ممکن است کاهش وزن، خستگی و تغییرات خلقی را تجربه کنند یا دچار کمبود ویتامین و مواد معدنی شوند. تغذیه بیش از حد می‌تواند منجر به اضافه‌وزن، چاقی و دریافت ناکافی و کمبود ریز مغذی‌ها شود.
● هر دو نوع در صورت عدم توجه می‌توانند منجر به مشکلات سلامتی شوند.
● اگر فکر می‌کنید که ممکن است شما یا شخصی که می‌شناسید دچار سوءتغذیه، به‌ویژه سوء تغذیه شده باشید، در اسرع وقت با پزشک مشورت کنید.
درج نظر