● بیماری دیابت در حالت پیشرفته عوارض جدی در پی دارد که یکی از مهم‌ترین آن‌ها مربوط به سلامت پاها می‌شود. در واقع دیابت به شکل مستقیم سلامت پاهای شما را تهدید می‌کند. به نحوی که گاهی حتی ایستادن روی پا نیز سخت و یا غیرممکن می‌شود.
● می‌توان گفت مشکلات پا در بیماران دیابتی کاملا شایع است. برخی افراد نگران این موضوع هستند که بر اثر دیابت، یک یا چند انگشت خود و یا کل پا را از دست بدهند. اما نگران نباشید.
● یک سری نکات مراقبتی وجود دارند که با آگاهی از آن‌ها و رعایت کردن این موارد می‌توانید احتمال بروز مشکلات مربوط به پا در اثر بیماری دیابت را تا حد زیادی کاهش دهید. در ادامه بیشتر به این موضوع می‌پردازیم.
دیابت چگونه روی سلامت پاها تاثیر می‌گذارد؟
● مبتلا شدن به بیماری دیابت به این معناست که احتمالا خطر جدی سلامت پاهای شما را تهدید می‌کند. اما اگر بتوانید چگونگی تاثیرگذاری دیابت روی سلامت پاها را به خوبی درک کنید، می‌توانید تا حد زیادی از عوارض آن روی پا جلوگیری به عمل آورید.
● دیابت در واقع به افزایش سطح گلوکز یا همان قند در خون اشاره دارد. افزایش قند خون در بدن نیز به شکل مستقیم می‌تواند حس در ناحیه پا را تحت تاثیر قرار داده و به آن آسیب وارد کند. بیماری دیابت در گذر زمان با آسیب رساندن به اعصاب و رگ‌های خونی پا احساس درد و گزگز در این ناحیه به وجود می‌آورد و در نهایت فرد هیچ حسی در انگشتان خود نخواهد داشت. به این عارضه نوروپاتی دیابتی نیز گفته می‌شود.
● با از دست دادن احساس در پاها، شما نمی‌توانید تغییرات ایجاد شده در پا را متوجه شوید. به عنوان مثال ممکن است متوجه نشوید که روی پای خود زخم یا تاول دارید. این زخم‌ها، تاول‌ها و بریدگی‌ها می‌توانند دچار عفونت شوند و مشکل در ناحیه پا را بسیار حاد کنند.
● از آن جایی که رگ‌های خونی در پا آسیب دیده‌اند، جریان خون در پاها به شکل چشمگیری تضعیف می‌شود. در نتیجه درمان این عفونت‌ها بسیار سخت و زمانبر خواهد بود. در برخی مواقع نیز شدت عفونت به حدی جدی است که درمان آن غیر ممکن است. حتی عفونت می‌تواند منجر به قانقاریا شود. عارضه قانقاریا یعنی ماهیچه‌ها، پوست و دیگر بافت‌های پا شروع به مردن می‌کنند.
● قانقاریا و عفونت بهبود نیافته، نهایتا کار را به جایی می‌کشانند که تنها راه چاره قطع انگشت، پا یا حتی بخشی از ساق پا است. در واقع این نظر پزشک جراح است که با قطع بخش آسیب دیده بدن از شیوع عفونت به دیگر اعضای بدن جلوگیری کند. اما می‌توان با یک سری مراقبت‌ها از عفونت شدید پا و قانقاریا جلوگیری کرد.
راهکارهای محافظت از پاها در اثر ابتلا به دیابت
● با توجه به آسیب‌های جدی پا ناشی از بیماری دیابت، معمولا دغدغه افرادی که به این بیماری دچار هستند این است که چگونه می‌توانند از سلامت پای خود محافظت کنند. اولین و مهم‌ترین نکته در این مورد این است که شما باید هر روز سطح قند خون بدنتان را چک کنید و آن را تحت کنترل داشته باشید.
● به این شکل کاری می‌کنید که از آسیب بیشتر به عروق و اعصاب جلوگیری به عمل آید و همچنین اجازه نمی‌دهید که وضعیت بدتر از آن چه که هست شود.
● همچنین می‌توانید از پزشک یا تیم مراقبتی که در این زمینه به شما مشاوره می‌دهند کمک بگیرید و یک برنامه مراقبتی از آن‌ها دریافت کنید. باید یک برنامه عملی و قابل اجرا داشته باشید تا بتوانید دیابت را تحت کنترل خود درآورده و از آسیب رسیدن به سلامت پاها جلوگیری کنید.
● ما نکاتی را آماده کرده‌ایم که می‌توانند در برنامه خودمراقبتی شما بسیار موثر و کارساز باشند. با رعایت این موارد می‌توانید تا حد زیادی از سلامت پاهای خود در برابر دیابت محافظت کنید.
هر روز پاهای خود را چک کنید
● همانطور که اشاره کردیم، یکی از تاثیرات دیابت روی پاها از بین بردن احساس در آن‌هاست. بنابراین ممکن است شما متوجه زخم و تاول در پای خود نشوید. بهترین راه این است که حتی در صورت داشتن احساس در پاها، هر روز سلامت پاها و انگشتان خود را چک کنید. این بررسی روزانه به شما کمک می‌کند تا قبل از اینکه مشکلات حاد و جدی شوند سریعا آن‌ها را تشخیص داده و اقدامات درمانی را برای آن‌ها انجام دهید.
● مطالعه بیشتر: 8 تاثیر دیابت بر روی بدن
● اما شاید سوال کنید چه مواردی در پا می‌توانند نگران کننده یا غیر طبیعی باشند؟ شما باید به دنبال نشانه‌هایی از قرمزی، تورم، بریدگی، زخم، تاول‌های پر از مایع، تغییراتی در پوست یا ناخن‌ها مثل فرورفتگی ناخن‌ها، ساییدگی یا حتی زگیل و میخچه در پاها باشید.
● این بررسی باید حتما شامل چک کردن کف پاها و بین انگشتان پا نیز باشد. اگر به هر دلیلی نمی‌توانید برای بررسی دقیق پاها خم شوید، بهتر است از فردی دیگر کمک بگیرید یا از یک آینه استفاده کنید. در بررسی خود حتما به نقاط گرم و داغ پا توجه بیشتری داشته باشید. این نقاط می‌توانند نشان دهنده بروز اولین تاول‌ها و زخم‌ها در پا باشند.
هر روز پاهای خود را بشویید
● هر روز پاهای خود را با صابون های ملایم و آب گرم شستشو دهید. توجه داشته باشید که آب نباید به هیچ عنوان داغ باشد. می‌توانید قبل از استفاده ابتدا دمای آب را تست کنید. پس از تمیز کردن و خشک کردن پاها، از پودر تالک یا نشاسته ذرت برای خشک شدن پاها استفاده نمایید.
● حتما از این پودر بین انگشتان پا نیز بزنید. با خشک کردن کامل پوست و انگشتان خود از بروز عفونت جلوگیری می‌کنید.
میخچه و پینه در پاها را به آرامی از بین ببرید
● میخچه و پینه در واقع تکه‌های ضخیم پوست هستند که می‌توانند به راحتی ساییده شده و به زخم تبدیل شوند. اگر به شکل غیراصولی اقدام به برداشتن این عارضه‌های پوستی کنید ممکن است شرایط را بدتر کنید و به پوست پا آسیب بزنید.
● بنابراین در این مورد بهتر است از پزشک متخصص خود مشورت بگیرید تا نکات درمانی برای محافظت از پا به شما ارائه شوند. در صورت تایید پزشک می‌توانید از سنگ پا در حمام برای صاف کردن میخچه و پینه استفاده کنید. برای از بین بردن میخچه و پینه به هیچ عنوان آن هارا برش ندهید.
● اگر می‌خواهید روی پاهای خود از لوسیون یا کرم استفاده کنید، به هیچ عنوان این ترکیبات را بین انگشتان پا نزنید. چرا که اینگونه رطوبت بین انگشتان پا از بین نمی‌رود و این موضوع می‌تواند منجر به عفونت در پاها شود.
ناخن‌های پای خود را به طور مستقیم کوتاه کنید
● بهتر است ناخن‌های پای شما همیشه مرتب و کوتاه باشند. بنابراین پس از تمیز کردن و خشک شدن پاها به کمک یک ناخن گیر مناسب اقدام به کوتاهی ناخن‌ها کنید.
● در کوتاه کردن ناخن‌ها بهتر است به نکات زیر توجه داشته باشید:
- ○ ناخن‌ها را به صورت مستقیم کوتاه کنید و گوشه‌های ناخن را نگیرید.
- ○ پس از کوتاهی، از یک تخته سنباده یا سوهانی که خیلی تیز نباشد برای صاف کردن آرام ناخن‌ها استفاده کنید.
● با رعایت این نکات می‌توانید بدون بریدگی، ناخن‌ها را به راحتی کوتاه کنید و از رشد ناخن‌ها زیر پوست جلوگیری به عمل آورید.
● در برخی شرایط همچون موارد زیر نیز می‌توانید از یک فرد آموزش دیده در پدیکور و در موارد شدید متخصص پوست برای کوتاهی ناخن‌ها کمک بگیرید:
- ○ نمی‌توانید به خوبی ببینید و امکان کوتاه کردن ناخن‌ها با دقت بالا برایتان وجود ندارد.
- ○ احساسی در پاها ندارید.
- ○ ناخن‌های پای شما بسیار ضخیم یا زرده شده‌اند.
- ○ ناخن‌های شما به صورت منحنی رشد کرده‌اند و کوتاه کردن آن‌ها بدون آسیب برایتان امکان‌پذیر نیست.
- ○ ناخن‌های شما در پوست رشد کرده‌اند و نمی‌توانید به راحتی آن‌ها را کوتاه کنید.
● نکته مهم دیگر برای افرادی که برای پدیکور به سالن‌های آرایشی مراجعه می‌کنند این است که برای این کار حتما ست پدیکور مخصوص خود را داشته باشید تا خطر عفونت پا کاهش یابد.
همیشه جوراب و کفش بپوشید
● همیشه جوراب و کفش بپوشید. حتی در خانه نباید بدون جوراب و کفش باشید. به هیچ عنوان با پای برهنه یا فقط با جوراب راه نروید. استفاده از جوراب و کفش با هم از آسیب دیدن به پاها جلوگیری می‌کند. گاهی ممکن است به دلیل نداشتن احساس در پاها روی وسیله‌ای قدم بگذارید و این موضوع باعث ایجاد زخم یا برش در پاها شود. بنابراین داشتن کفش از این اتفاق جلوگیری خواهد کرد.
● البته پیش از پوشیدن کفش نیز باید آن را به دقت بررسی کنید. آستر کفش باید کاملا صاف باشد و هیچ شی یا سنگریزه‌ای داخل آن نباشد. با پوشیدن جوراب نیز می‌توانید از ایجاد تاول در پاها جلوگیری کنید. جوراب‌های بدون درز بهترین گزینه ممکن هستند.
● برای پیدا کردن یک کفش مناسب نیز می‌توانید از نکات زیر کمک بگیرید:
- ○ کفش‌های پیاده روی و کفش‌های ورزشی بسیار راحت و مناسب هستند و حمایت خوبی از پاهای شما دارند.
- ○ از کفش‌های پلاستیکی یا وینیل استفاده نکنید. چرا که چنین کفش‌هایی قابلیت تنفس‌پذیری خوبی ندارند.
- ○ در هنگام خرید به سراغ کفش‌هایی بروید که پاها کاملا در آن‌ها احساس راحتی کنند. هنگام انتخاب کفش به عمق و بزرگی شست پا توجه داشته باشید.
- ○ به هیچ عنوان از کفش‌های نوک تیز یا پاشنه بلند استفاده نکنید چرا که به انگشتان پا فشار زیادی وارد می‌شود.
از پاهای خود در سرما و گرما محافظت کنید
● برای محافظت از پاها در برابر سرما و گرما می‌توانید اقدامات زیر را به کار ببندید:
- ○ حتما هنگام راه رفتن در ساحل کفش مناسب بپوشید و بدون کفش راه نروید.
- ○ برای پیشگیری از آفتاب سوختگی پوست پاها، حتما از کرم ضد آفتاب استفاده کنید.
- ○ به هیچ عنوان پاهای خود را نزدیک بخاری یا آتش قرار ندهید. بهتر است برای گرم نگه داشتن پاها از جوراب مناسب استفاده کنید.
- ○ پد گرمکن یا کیسه آب گرم را روی پاهای خود استفاده نکنید.
- ○ شب هنگام خوابیدن جوراب بپوشید.
- ○ در فصل زمستان و هنگام بارندگی از چکمه‌های آستردار و ضد آب استفاده کنید.
جریان خون در پاهایتان را حفظ کنید
● برای بهبودی جریان خون در پاها می‌توانید از موارد زیر کمک بگیرید:
- ○ زمانی که نشسته‌اید پاهایتان را بالا بیاورید.
- ○ در طول روز چندین بار انگشتان پا را تکان دهید و آن‌ها را دور پاها حلقه بزنید.
- ○ مچ پاها را به سمت بالا و پایین و داخل و خارج حرکت دهید. اینگونه جریان خون در پاها افزایش پیدا می‌کند.
- ○ از پوشیدن جوراب‌های تنگ و الاستیک پرهیز کنید.
- ○ به هیچ عنوان برای نگه داشتن جوراب‌های گشاد از کش در اطراف پای خود استفاده نکنید.
- ○ فعالیت بدنی‌تان را افزایش دهید. از بهترین فعالیت‌های بدنی می‌توانیم به رقص، پیاده روی، یوگا، دوچرخه سواری، حرکات کششی و شنا اشاره کنیم.
- ○ از مصرف دخانیات و سیگار جددا پرهیز کنید. (سیگار کشیدن می‌تواند باعث تضعیف فشار خون در پاها شود.)
معاینه و چک پاها در هر ویزیت پزشک
● در هر بار مراجعه به پزشک متخصص از او بخواهید که به طور کامل سلامت پاهای شما را بررسی و چک کند. حتی اگر خودتان به صورت مرتب این کار را انجام می‌دهید، باز هم بهتر است حداقل هر سال یک بار به صورت اصولی از پزشک متخصص درخواست کنید تا وضعیت پاهای شما را بررسی و ارزیابی کند.
چه زمانی باید برای مشکلات پای دیابتی به پزشک مراجعه کنیم؟
● با توجه به اینکه مشکلات پا در اثر بیماری دیابت بسیار جدی هستند، باید در صورت مشاهده هر کدام از علائم زیر به پزشک متخصص پا مراجعه کنید:
- ○ تغییرات رنگ در پوست پا
- ○ بریدگی، تاول یا آثاری از کبودی روی پاها که حتی پس از گذشت چند روز هم بهبودی کامل حاصل نمی‌شود.
- ○ قرمز شدن و گرم بودن پا و همچنین احساس درد می‌توانند نشانه‌هایی از عفونت احتمالی باشند.
- ○ اولین علائم زخم در پا که می‌تواند به شکل یک پینه کوچک با خون خشک شده ظاهر شود.
- ○ عفونت پا که در اغلب اوقات سیاه و بدبوست. این موارد می‌توانند نشانه‌های از قانقاریا نیز باشند که باید بسیار جدی گرفته شوند.
- ● تورم در پا یا مچ پا
- ● ناخن‌های فرورفته
- ● ناخن‌های پا آلوده به قارچ
- ● وجود میخچه و پینه
- ● ترک‌های خشک در پوست بخصوص در اطراف پاشنه پا
● توجه داشته باشید که شما می‌توانید با مراقبت روزانه و مداوم از پاها، از بروز عفونت و قانقاریا پیشگیری کنید. شما باید دائما در حال کنترل قند خون خود باشید و اگر در این مورد اطلاعات و مهارت کافی ندارید، تحت نظر پزشک قرار بگیرید و توصیه‌های درمانی را به دقت رعایت کنید.
منابع:
● webmd.com
● my.clevelandclinic.org
● verywellhealth.com
درج نظر