● عفونت ویروسی هپاتیت B از طریق مایعات بدن مانند خون منتقل می‌شود. هیچ درمانی برای این بیماری رایج کبدی وجود ندارد، اما یک واکسن مؤثر و داروهای ضدویروسی در دسترس هستند.
هپاتیت B چیست؟
● هپاتیت B یک عفونت کبدی است که توسط ویروس هپاتیت ب (HBV) ایجاد می‌شود. HBV یکی از پنج نوع هپاتیت ویروسی است. بقیه هپاتیت A، C، D و E هستند. هر کدام نوع متفاوتی از ویروس هستند. انواع B و C به احتمال زیاد مزمن یا طولانی مدت می‌شوند.
● بر اساس سازمان بهداشت جهانی، حدود 296 میلیون نفر در سراسر جهان با هپاتیت B زندگی می‌کنند.
● عفونت HBV می‌تواند حاد یا مزمن باشد.
● هپاتیت B حاد باعث می‌شود علائم به سرعت در بزرگسالان ظاهر شوند. نوزادانی که در بدو تولد به آن مبتلا می‌شوند به ندرت فقط به هپاتیت B حاد مبتلا می‌شوند. تقریباً تمام عفونت‌های هپاتیت B در نوزادان مزمن می‌شوند.
● هپاتیت B مزمن به کندی ایجاد می‌شود. علائم ممکن است قابل توجه نباشند مگر اینکه عوارض ایجاد شوند.
علائم هپاتیت B چیست؟
● علائم هپاتیت حاد B ممکن است تا ماه‌ها آشکار نباشد. اما علائم رایج عبارتند از:
- ○ خستگی
- ○ ادرار تیره
- ○ درد مفاصل و عضلات
- ○ از دست دادن اشتها
- ○ تب
- ○ ناراحتی شکمی
- ○ ضعف
- ○ زرد شدن سفیدی چشم و پوست (یرقان)
● هرگونه علائم هپاتیت B نیاز به ارزیابی فوری دارند. علائم هپاتیت حاد B در افراد بالای 60 سال بدتر است.
● اگر در معرض هپاتیت B قرار گرفته‌اید فوراً به پزشک اطلاع دهید. ممکن است بتوانید از عفونت جلوگیری کنید.
علل و عوامل خطر هپاتیت B
● هپاتیت B یک عفونت ویروسی است که از طریق خون یا سایر مایعات بدن از جمله مایع منی یا واژن منتقل می‌شود.
● برخی از راه‌های انتقال هپاتیت B عبارتند از:
- ○ داشتن رابطه جنسی با فردی که HBV دارد بدون استفاده از کاندوم یا سایر روش‌های مانع
- ○ استفاده مشترک از مسواک، تیغ یا ناخن گیر که در معرض خون قرار گرفته‌اند
- ○ دریافت خالکوبی یا سوراخ کردن بدن با تجهیزاتی که استریل نشده‌اند
- ○ تزریق مواد مخدر و استفاده مشترک از سوزن، سرنگ یا سایر تجهیزات
- ○ از والدینی که به دنیا می‌آیند تا نوزاد تازه متولد شده
● اگرچه ویروس ممکن است در بزاق یافت شود، اما هپاتیت B از طریق راه‌های زیر منتقل نمی‌شود:
- ○ بوس کردن
- ○ عطسه کردن
- ○ سرفه کردن
- ○ ظروف اشتراکی
● گروه‌های خاصی در معرض خطر بالایی برای عفونت HBV هستند. اینها عبارتند از:
- ○ کارمندان خدمات درمانی
- ○ افرادی که از داروهای تزریقی استفاده می‌کنند
- ○ نوزادان متولد شده از والدینی که دارای HBV هستند
- ○ شرکای جنسی افراد مبتلا به HBV
- ○ افرادی که برای بیماری کلیوی دیالیز می‌شوند
هپاتیت B چقدر شایع است؟
● بر اساس WHO، حدود 296 میلیون نفر در سراسر جهان با HBV مزمن زندگی می‌کنند. هر ساله حدود 1.5 میلیون عفونت جدید رخ می‌دهد.
● اما HBV اغلب شناسایی نمی‌شود. در واقع، WHO تخمین می‌زند که تنها حدود 10.5 درصد از افراد مبتلا به هپاتیت B از وضعیت خود تا سال 2019 آگاه بودند.
هپاتیت B چگونه تشخیص داده می‌شود؟
● پزشکان معمولاً با آزمایش خون می‌توانند هپاتیت B را تشخیص دهند. غربالگری هپاتیت B ممکن است برای افراد زیر پیشنهاد شود:
- ○ از داروهای تزریقی استفاده کنید
- ○ دیالیز کلیه دریافت کنید
- ○ در کشوری به دنیا آمدند که هپاتیت B در آن شایع است
- ○ تماس خانگی یا شریک جنسی فردی مبتلا به هپاتیت B هستند
- ○ داروهایی مصرف می‌کنند که سیستم ایمنی را سرکوب می‌کنند
- ○ خون یا اعضای بدن اهدا می‌کنند
- ○ نوزادی هستند که از والدین متولد شده مبتلا به هپاتیت B متولد شده‌اند
- ○ نتایج آزمایش آزمایشگاهی که نشان دهنده افزایش آنزیم‌های کبدی است
- ○ باردار هستند
- ○ مردانی هستند که با مردان رابطه جنسی دارند
- ○ HIV دارند
● برای غربالگری هپاتیت B، پزشک یک سری آزمایش خون انجام می‌دهد.
آزمایش آنتی ژن سطحی هپاتیت B
● آزمایش آنتی ژن سطحی هپاتیت B نشان می‌دهد که آیا عفونت فعال دارید یا خیر. نتیجه مثبت به این معنی است که مبتلا به هپاتیت B هستید و می‌توانید ویروس را به دیگران منتقل کنید. نتیجه منفی به این معنی است که در حال حاضر هپاتیت B ندارید.
● این آزمایش بین عفونت مزمن و حاد تمایز قائل نمی‌شود. همراه با سایر آزمایشات هپاتیت B برای تعیین وضعیت عفونت هپاتیت B استفاده می‌شود.
آزمایش آنتی بادی هسته هپاتیت B
● آزمایش آنتی ژن اصلی هپاتیت B نشان می‌دهد که آیا در حال حاضر HBV دارید یا خیر. نتایج مثبت معمولاً به این معنی است که مبتلا به هپاتیت B حاد یا مزمن هستید. همچنین ممکن است به این معنی باشد که در حال بهبودی از هپاتیت B حاد هستید.
آزمایش آنتی بادی سطحی هپاتیت B
● آزمایش آنتی بادی سطحی هپاتیت B برای بررسی ایمنی نسبت به HBV استفاده می‌شود. آزمایش مثبت به این معنی است که شما نسبت به هپاتیت B مصون هستید.
● دو دلیل برای مثبت بودن تست وجود دارد:
- ○ ممکن است اخیراً واکسینه شده‌اید
- ○ ممکن است از یک عفونت حاد HBV بهبود یافته باشید و دیگر نتوانید ویروس را منتقل کنید
تست‌های عملکرد کبد
● انجام تست‌های عملکرد کبد در افراد مبتلا به هپاتیت B یا هر بیماری کبدی مهم است.
● این آزمایشات خون را از نظر تعداد آنزیم‌هایی که کبد می‌سازد بررسی می‌کنند. سطوح بالای آنزیم‌های کبدی نشان دهنده کبد آسیب دیده یا ملتهب است. این نتایج همچنین می‌تواند به تعیین اینکه کدام قسمت از کبدتان ممکن است عملکرد غیرطبیعی داشته باشد کمک کند.
● اگر تست‌های عملکرد کبد سطوح بالایی از آنزیم‌های کبدی را نشان می‌دهند، ممکن است نیاز به آزمایش هپاتیت B، C یا سایر عفونت‌های کبدی داشته باشید. ویروس‌های هپاتیت B و C عامل اصلی آسیب کبدی در سراسر جهان هستند.
● احتمالاً به سونوگرافی کبد یا سایر آزمایشات تصویربرداری نیز نیاز خواهید داشت.
راه‌های درمان هپاتیت B چیست؟
● اگر فکر می‌کنید ممکن است در معرض هپاتیت B قرار گرفته‌اید، باید در اسرع وقت با یک متخصص صحبت کنید.
● یک پزشک یا سایر متخصصان ممکن است اولین دوز واکسن هپاتیت B و یک تزریق ایمونوگلوبولین هپاتیت B را تجویز کند. این ترکیبی از آنتی بادی است که محافظت کوتاه مدت در برابر ویروس را فراهم می‌کند.
● اگرچه می‌توان هر دو را تا یک هفته پس از ابتلا مصرف کرد، اما اگر در عرض 48 ساعت تجویز شوند، در پیشگیری از عفونت مؤثر هستند.
● در صورت تشخیص هپاتیت B حاد، پزشک ممکن است شما را به یک متخصص ارجاع دهد. ممکن است به شما توصیه کنند که آزمایشات خون را به طور منظم انجام دهید تا مطمئن شوید که به هپاتیت مزمن مبتلا نمی‌شوید.
● بسیاری از افراد مبتلا به هپاتیت B حاد علائم جدی را تجربه نمی‌کنند. اما اگر علائمی را تجربه کردید، رعایت موارد زیر می‌تواند به شما کمک کند:
- ○ استراحت کافی داشته باشید
- ○ لباس گشاد بپوش
- ○ محیط خنک را حفظ کنید
- ○ در صورت نیاز از میانجی درد بدون نسخه مانند ناپروکسن استفاده کنید
● همچنین ممکن است برای مدیریت عفونتتان نیاز به تغییر سبک زندگی داشته باشید، مانند:
- ● خوردن یک رژیم غذایی مغذی و متعادل
- ● اجتناب از موادی که می‌تواند به کبد شما آسیب برساند، مانند:
- ○ الکل
- ○ مصرف برخی مکمل‌ها یا داروهای گیاهی، از جمله استامینوفن (تیلنول)
● اگر آزمایشات خون نشان دهند که شما هنوز پس از 6 ماه عفونت فعال دارید، ممکن است پزشک روش‌های درمانی بیشتری از جمله داروهایی را برای کمک به کنترل ویروس و جلوگیری از آسیب کبدی توصیه کند.
دارو درمانی هپاتیت ب
● برخی از داروهایی که ممکن است پزشک برای درمان هپاتیت B مزمن تجویز کند عبارتند از:
○ پگ اینترفرون آلفا ۲آ: این دارو نوعی اینترفرون است. برای تحریک عملکرد سیستم ایمنی استفاده می‌شود تا بدن بتواند به طور مؤثرتری با HBV مبارزه کند. معمولاً از طریق تزریق هفتگی به مدت 6 ماه تا 1 سال تجویز می‌شود.
○ انتکاویر: اغلب به شکل قرص در دسترس است، این داروی ضدویروسی یکی از رایج‌ترین درمان‌های تجویز شده برای درمان HBV مزمن است.
○ تنوفوویر: یک داروی ضدویروسی، تنوفوویر به صورت قرص یک بار در روز مصرف می‌شود. برای کاهش علائم عفونت‌های ویروسی مانند HBV مزمن یا HIV استفاده می‌شود.
○ آدفوویر دیپیوکسیل: این دارو به صورت خوراکی مصرف می‌شود. این دارو به دسته‌ای از داروها معروف به آنالوگ‌های نوکلئوتیدی تعلق دارد. برای درمان عفونت‌های مزمن، میزان HBV را در بدن شما کاهش می‌دهد.
○ تلبیوودین: این قرص یک بار در روز مصرف می‌شود. معمولاً تنها پس از رد سایر گزینه‌های درمانی در نظر گرفته می‌شود.
○ لامیوودین: که معمولاً به عنوان 3TC نیز شناخته می‌شود، لامیوودین یک داروی ضد رتروویروسی است که به شکل مایع یا قرص موجود است. معمولاً در ایالات متحده استفاده نمی‌شود؛ زیرا درمان‌های مؤثرتری وجود دارد و ممکن است افراد در عرض چند سال به مقاومت دارویی مبتلا شوند.
○ اینترفرون آلفا-2b (اینترون A): این دارو از طریق تزریق تجویز می‌شود. می‌تواند عملکرد سیستم ایمنی را افزایش دهد تا به بدن در مبارزه با هپاتیت B مزمن کمک کند. این یک داروی قدیمی است که اغلب در ایالات متحده استفاده نمی‌شود.
عوارض هپاتیت B
● عوارض هپاتیت B مزمن عبارتند از:
- ○ عفونت هپاتیت D
- ○ زخم کبد (سیروز)
- ○ نارسایی کبد
- ○ سرطان کبد
- ○ مرگ
● عفونت هپاتیت D فقط در افراد مبتلا به هپاتیت B رخ می‌دهد. هپاتیت D می‌تواند منجر به بیماری مزمن کبدی نیز شود.
هپاتیت B و بارداری
● هپاتیت B می‌تواند از والد مادر به نوزاد تازه متولد شده منتقل شود. به این دلیل که نوزاد در هنگام زایمان در معرض خون و مایعات بدن قرار می‌گیرد.
● کالج آمریکایی زنان و زایمان تخمین می‌زند که در واقع، 90 درصد از مادران مبتلا به عفونت حاد هپاتیت B و 10 تا 20 درصد از مادران مبتلا به هپاتیت B مزمن، ویروس را به نوزاد خود منتقل می‌کنند.
● به همین دلیل، والدینی که تصمیم به بارداری دارند به طور معمول در طول هر بارداری برای هپاتیت B غربالگری می‌شوند.
● علاوه بر این، واکسن هپاتیت B و ایمونوگلوبولین هپاتیت B هر دو به نوزادانی که دارای والدین مادرزادی HBV مثبت هستند در عرض 12 ساعت پس از تولد برای جلوگیری از عفونت تجویز می‌شود.
● با توجه به CDCT، بدون این درمان، حدود 40٪ از نوزادان با والدین مادرزادی HBV مثبت به هپاتیت B مزمن مبتلا می‌شوند که تقریباً 25٪ از آنها در نهایت به دلیل بیماری مزمن کبد می‌میرند.
پیشگیری از هپاتیت B
● بهترین راه برای پیشگیری از عفونت هپاتیت B، تزریق واکسن هپاتیت B است. بسیار ایمن و مؤثر است.
● CDCT واکسیناسیون جهانی برای هپاتیت B را توصیه می‌کند.
- ○ همه نوزادان، در عرض 24 ساعت پس از تولد
- ○ کودکان و نوجوانانی که در بدو تولد واکسینه نشده‌اند
- ○ بزرگسالان 19 تا 59 ساله واکسینه نشده
- ○ بزرگسالان 60 ساله و بالاتر واکسینه نشده با عوامل خطر هپاتیت B
● بزرگسالان 60 ساله و بالاتر که فاکتورهای خطر شناخته شده برای هپاتیت B را ندارند، همچنان می‌توانند واکسینه شوند.
● گروه‌های زیر در معرض خطر بیشتر هپاتیت B هستند:
- ○ افرادی که در محیط‌های سازمانی زندگی می‌کنند
- ○ افرادی که کارشان در تماس با خون است
- ○ افراد مبتلا به HIV
- ○ افراد مبتلا به عفونت هپاتیت C
- ○ مردانی که با مردان رابطه جنسی دارند
- ○ افرادی که چندین شریک جنسی دارند
- ○ افرادی که به دنبال درمان عفونت‌های مقاربتی (STIs) هستند.
- ○ افرادی که در حال حاضر یا اخیراً از مواد مخدر تزریقی استفاده کرده‌اند
- ○ اعضای خانواده یا شرکای جنسی مبتلایان به هپاتیت B
- ○ افراد مبتلا به بیماری مزمن کبدی
- ○ افرادی که به مناطق با نرخ بالای هپاتیت B سفر می‌کنند
- ○ افراد تحت دیالیز نگهدارنده
- ○ افرادی که در زندان هستند
● واکسن هپاتیت B معمولاً در سه واکسن تزریق می‌شود که 1 ماه و 6 ماه پس از اولین دوز تزریق می‌شود. واکسن دیگری که اخیراً تأیید شده است در دو دوز به فاصله 1 ماه تکمیل می‌شود.
آیا هپاتیت B مسری است؟
● هپاتیت B بسیار مسری است. از طریق تماس با خون و سایر مایعات بدن منتقل می‌شود. اگرچه ویروس را می‌توان در بزاق یافت، اما از طریق ظروف مشترک یا بوسیدن منتقل نمی‌شود. همچنین از طریق عطسه، سرفه یا شیردهی منتقل نمی‌شود.
● علائم هپاتیت B ممکن است تا 3 ماه پس از مواجهه ظاهر نشود. علائم ممکن است تا چند هفته ادامه داشته باشند.
● اما حتی بدون علائم، همچنان می‌توانید عفونت را به دیگران منتقل کنید. ویروس می‌تواند خارج از بدن زندگی کند و حداقل 7 روز عفونی باقی می‌ماند.
● روش‌های احتمالی انتقال عبارتند از:
- ○ تماس مستقیم با خون
- ○ از بارداری تا تولد نوزاد
- ○ استفاده از سوزن آلوده
- ○ تماس با فرد مبتلا به HBV
- ○ رابطه جنسی دهانی، واژینال و مقعدی بدون محافظ
- ○ استفاده از تیغ یا هر وسیله شخصی دیگر با باقیمانده مایعات بدن
سخن آخر
● هپاتیت B یک بیماری بسیار مسری است که با عوارض جدی همراه است و برخی از آنها می‌توانند تهدید کننده زندگی باشند.
● اما گزینه‌های درمانی زیادی وجود دارد و راه‌های متعددی برای پیشگیری از عفونت، از جمله واکسیناسیون وجود دارد.
● اگر مشکوک هستید که ممکن است در معرض هپاتیت B قرار گرفته باشید، با یک پزشک برای جلوگیری از عفونت و تعیین بهترین روش درمانی صحبت کنید.
سؤالات متداول در مورد هپاتیت B
آیا هپاتیت B قابل درمان است؟
● در حال حاضر هیچ درمان شناخته شده‌ای برای هپاتیت B وجود ندارد، اما راه‌های زیادی وجود دارد که می‌توانید از عفونت و از انتقال ویروس به دیگران جلوگیری کنید.
● مؤثرترین و ایمن‌ترین راه برای پیشگیری از هپاتیت B، واکسن زدن است. همچنین می‌توانید از روش‌های بازدارنده مانند کاندوم در هنگام رابطه جنسی استفاده کنید و از سوزن مشترک خودداری کنید.
چه مدت می‌توان با هپاتیت B زندگی کنید؟
● اکثر افرادی که در بزرگسالی به هپاتیت B مبتلا می‌شوند، طی 1 تا 3 ماه به طور کامل بهبود می‌یابند.
● افراد مبتلا به هپاتیت B مزمن ممکن است در معرض خطر ابتلا به مشکلات طولانی مدت کبدی مانند سیروز یا سرطان کبد باشند که نیاز به درمان دارند و ممکن است تهدید کننده زندگی باشند.
● به خاطر داشته باشید که خطر ابتلا به هپاتیت B مزمن برای نوزادان و کودکان بیشتر است، به خصوص اگر واکسینه نشده باشند.
آیا می‌توان از طریق تزریق خون به هپاتیت B مبتلا شد؟
● اگرچه هپاتیت B از طریق مایعات بدن از جمله خون منتقل می‌شود، اما خطر ابتلا از طریق انتقال خون بسیار کم است.
● به این دلیل است که تمام خون‌هایی که برای انتقال خون استفاده می‌شوند برای هپاتیت B غربالگری می‌شوند و این امر باعث نادر شدن HBV از طریق انتقال خون می‌شود.
چه کسانی باید واکسن هپاتیت B را دریافت کنند؟
● نوزادان باید اولین دوز واکسن هپاتیت B را ظرف 24 ساعت پس از تولد و دوزهای بعدی بین 6 تا 18 ماهگی دریافت کنند.
● کودکان، نوجوانان و بزرگسالانی که واکسن را دریافت نکرده‌اند نیز باید علیه هپاتیت B واکسینه شوند.
● این امر به ویژه برای افرادی که در معرض خطر ابتلا به عفونت هستند مهم است، مانند:
- ○ افرادی که در محیط‌های سازمانی زندگی می‌کنند
- ○ افرادی که چندین شریک جنسی دارند
- ○ افرادی که از داروهای تزریقی استفاده می‌کنند
- ○ مردانی که با مردان رابطه جنسی دارند
- ○ افرادی که به طور منظم با خون یا مایعات بدن تماس دارند
- ○ افراد مبتلا به بیماری‌های مزمن خاص
درج نظر